Le sens ou les sens du déplacement dans les romans de Flaubert

Abstract

Niniejsze studium jest próbą semiotycznej analizy opisów różnego rodzaju przemieszczeń postaci w trzech powieściach Flauberta: Pani Bovary, Szkole uczuć i w Bouvard i Pécuchet. Bohaterowie tych powieści mają wyraźne trudności z wszelką zmianą miejsca i sposobu życia, a jednocześnie marzą o ewazji. Początkowe sceny wszystkich trzech powieści ujawniają istnienie ciągów izotopicznych, które można zredukować do dwu opozycji: bezruch vs ruch oraz (opozycja artykułująca pojęcie ruchu) - do tyłu vs do przodu. W opisach dominują wyraźnie figury bezruchu i cofania się. Dalsze analizy ukazują dużą różnorodność figur bezruchu oraz jego wariantu, jakim jest ruch monotonny, a zwłaszcza wahadłowy. Nieliczne obrazy ruchu bez przeszkód, ukierunkowanego ku przodowi są w tekstach Flauberta skojarzone z pasją lub marzeniem tzn. są potraktowane jako wyobrażone, a nie rzeczywiste. W opisach ruchu niezwykle częste są ponadto figury zamknięcia, wśród których szczególnie interesujące są: dorożka w Pani Bovary i statek w Szkole uczuć. Nie wchodząc w szczegóły ich bogatej symboliki, reprezentują one, w sposób syntetyczny, semiotyczną strukturę obrazów ruchu w powieściach Flauberta, która opiera się na ekwiwalencji dwu opozycji: bezruch v.s ruch - zamknięcie vs otwarcie, oraz na łączeniu przeciwieństw. Doskonałym przykładem tego łączenia przeciwieństw jest właśnie dorożka i statek, jako figury przestrzeni zamkniętej w ruchu.