Un cas d'intertextualité au XVIe siècle - l'Antigone de Robert Garnier

Abstract

Określając międzytekstowość jako ślad w tekście pozostawiony przez obcą kulturę w sferze językowej i odniesień do życia, autorka niniejszego artykułu stawia sobie zadanie opisania Antygony Roberta Garniera (1580) jako ilustracji zjawiska międzytekstowości. Twórca tej tragedii inspirował się przede wszystkim Feniejankami Seneki, co jest zrozumiałe w świetle sentencyjnych i oratoryjnych zainteresowań teatru XVI w. Temat Antygony pokrywa się z tradycyjną estetyką: przykładowa historia okropnej i koniecznej śmierci szlachetnych bohaterów. Antygona, rozłożona na 5 aktów, dzieli się na trzy wyraźne części: prolog, część centralną i epilog, co może być odczytane jako chęć odnowienia struktury tragedii antycznej. Utwór ten, będący przede wszystkim lekcją moralną, zrywa jednak z tradycją poprzez łączenie wątków patetycznych i dialektycznych w ramach jednego aktu. Odmalowując charaktery, Garnier bądź naśladuje bezpośrednio Senekę, bądź rozbudowuje pewne wątki, głównie w kierunku głębszych analiz psychologicznych postaci. I tak w przypadku Antygony oddaje wiernie wobec swego modelu starożytnego Jej pobożność, rozwija natomiast, wykraczając poza ten wzór, bolesną walkę, która odbywa się w sercu bohaterki. Dalej autorka kontynuuje opis psychiki Antygony, podkreślając, że działanie tej postaci świadczy o zdławieniu prawa naturalnego przez prawo cywilne. Opis Antygony ustępuje potem miejsca analizie innych postaci .tej tragedii, przy czym autorka zwraca uwagę na wprowadzanie przez Garniera scen nie występujących w antycznym modelu. Wreszcie przebadana zostaje funkcja chóru, która pokrywa się z funkcją, jaką chórowi przypisywali Arystoteles i Sofokles: komentowanie i krytykowanie zdarzeń przedstawionych w postaci ustępów lirycznych.