Dans le sillage de la Belle Cordière (Louise Labé et Marivaux)

Abstract

Choć już od dawna wykazywano, że twórczość Luizy Labé inspirowała wielu piszących aż do naszych czasów, "dokumenty" jej sławy zestawione ostatnio przez nieodżałowanej pamięci E. Giudici można wzbogacić o jedno jeszcze sławne nazwisko, zarówno bowiem we fragmencie nie zachowanej w całości sztuki L'Amour et la vérité Marivaux, jak i w jego Réunion des Amours widać uderzające zbieżności z Debat de Folie et d'Amour. Obydwa teksty wprowadzają w ten sam świat bogów antycznych (Amour, Cupidon, Apollon, Minerve, Mercure) bądź upostaciowanych abstrakcji (Vertu, Vérité), w obydwóch uderzają podobne ujęcia sytuacyjne (np. spór na temat własnej roli i znaczenia), w obydwóch występuje ten sam problem istoty miłości, ukazany przez pryzmat konfliktu pozornie antagonistycznyćh woЪec siebie protagonistów (Amour, Cupidon); jak w Débat, tak i tu problem ten znajduje fabularne rozstrzygnięcie w takim samym rozwiązaniu akcji (wyrok lowisza). Nie jest to oczywiście wynikiem ślepego naśladownictwa, ale artystyczne zabiegi przekształcania tych samych wątków są dostatecznie widoczne; przekształcenia nie zawsze zresztą szczęśliwe, skoro w ostatecznym rozrachunku świat bogów u Marivaux nie posiada podobnej szlachetności wyrazu poetyckiego,jak w Débat. Być może, niedociągnięcia w konstrukcji bohaterów są spowodowane częściowo przez aktualizujące wstręty, jak np. krytyka poezji panegirycznej. Uderzający jest paralelny układ ról głównych protagonistów, w wyniku czego rola Kupidyna u Marivaux odpowiada roli Folie u Luizy Labé, zaś aluzje do jego "nieprawego pochodzenia" przypominają nieślubną metrykę Głupoty u Erazma. Fakt, że frywolny Kupidyn potrafił wywrzeć wrażenie na Cnocie, dodaje niewątpliwej pikanterii sytuacji. Koncepcja miłości, jaka wynika z woli Jowisza nakazującego Amorowi i Kupidynowi połączyć swoje zalety i wady, to propozycja przekazana wiekowi, który znał jedynie miłostki bądź nie potrafił odróżnić szczerego uczucia od sentymentalnej maniery. Wszystkie trzy teksty łączy to samo zainteresowanie opowiastką mitologiczną, jakie spotykamy i u naszego Sienkiewicza.