Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 1994, nr 51
http://hdl.handle.net/11089/12984
2024-03-29T07:40:52ZК переориентации международных культурных и научных связей СССР в середине 50-ых годов
http://hdl.handle.net/11089/13145
К переориентации международных культурных и научных связей СССР в середине 50-ых годов
Mehls, Echard
W artykule omówiono fazę gruntownej zmiany założeń radzieckiej polityki zagranicznej
na polu kultury i nauki w połowie lat pięćdziesiątych. Okres po zakończeniu II wojny
światowej i zimnowojenne założenia polityki radzieckiej samoizolowały radziecką kulturę
i naukę z otoczenia międzynarodowego. Zjawisko to motywowano w Moskwie pozycją ZSRR
uzyskaną na arenie międzynarodowej w wyniku zwycięstwa w wojnie, na którą złożył się
również rzekomo niekwestionowany poziom radzieckiej nauki i techniki oraz kultury. Równocześnie,
niejako z założenia, dyskredytowano i pomniejszano osiągnięcia zagraniczne, głównie
państw zachodnich. Apogeum megalomanii i zapatrzenia na własny dorobek kulturalny
i naukowy nastąpiło na XIX Zjeździe WKP(b), kiedy to podjęto decyzje o rozwoju radzieckiej
nauki i osiągnięcia takiego poziomu w tym zakresie, który pozwoliłby ZSRR „wypełnić swoją
misję - zająć pierwsze miejsce w nauce światowej” . Zdaniem Autora kres takiemu myśleniu
i praktyce przyniósł dopiero przełom lat 1955/56.
Przemiany polityczne połowy lat pięćdziesiątych ZSRR i państwach Europy środkowej
i południowo-wschodniej doprowadziły wkrótce do podpisania pierwszej równoprawnej umowy
o współpracy naukowej, którą była umowa zawarta pomiędzy Uniwersytetem im. Łomonosowa
a Uniwersytetem Warszawskim z 28.03.1958 r.
1994-01-01T00:00:00ZВклад историков в развитие международных научных связей СССР в конце 20-ых и 30-ых годов
http://hdl.handle.net/11089/13144
Вклад историков в развитие международных научных связей СССР в конце 20-ых и 30-ых годов
Autor przedstawia pierwsze próby historyków radzieckich prowadzące do włączenia się
ich do międzynarodowego środowiska historycznego. Zmiana ustroju społeczno-politycznego
w Rosji przerwała znaczącą obecność rosyjskiej nauki historycznej w skali międzynarodowej. Zbliżenie polityczne Rosji radzieckiej i Niemiec po Rapallo umożliwiło nauce radzieckiej
wyjście z izolacji i częściowe przywrócenie międzynarodowych kontaktów naukowych.
W 1927 r. Niemieckie Towarzystwo do Badań Europy Wschodniej zaprosiło znanego
rosyjskiego (i potem radzieckiego) historyka M. W. Pokrowskiego do wygłoszenia serii
wykładów w Berlinie. W lipcu 1928 r. zorganizowano w Berlinie „radziecki tydzień historyczny”,
który był okazją do przedstawienia dorobku, a przede wszystkim nowej metodologii badań
historycznych stosowanej przez radziecką naukę, zaowocował konkretnymi ustaleniami o prowadzeniu
dwustronnej współpracy archiwalnej i wydawniczej.
Zaostrzenie sytuacji międzynarodowej w latach trzydziestych, a w szczególności represje
stalinowskie wobec historyków radzieckich aktywnie uczestniczących dotychczas w międzynarodowym
życiu naukowym przerwały od 1936 r. obecność ZSRR w Międzynarodowym
Komitecie Nauk Historycznych (aż do 1955 r.).
1994-01-01T00:00:00ZЭмиграционные правительства славянских стран и Всеславянский Комитет в Москве во время второй мировой войны
http://hdl.handle.net/11089/13123
Эмиграционные правительства славянских стран и Всеславянский Комитет в Москве во время второй мировой войны
Fertacz, Sylwester
W artykule przedstawiono przyczyny powstania Komitetu WszechsŁowiańskiego w Moskwie
(1941 r.), kładąc nacisk na dwie podstawowe kwestie. Pierwsza - to inicjatywa przedstawicieli intelektualistów wywodzących się z postępowej emigracji słowiańskiej w ZSRR oraz grupy
intelektualistów radzieckich. Druga zaś - to szukanie przez władze radzieckie zarówno
w płaszczyźnie wewnętrznej, jak i międzynarodowej wszelkich możliwości aktywizacji do walki
z Niemcami.
Podstawowe cele programowe Komitetu sprowadzały się do propagowania idei solidarności
społeczeństw okupowanych krajów słowiańskich, aktywnej walki zbrojnej z Niemcami; pozyskiwanie
moralnego, politycznego i materialnego poparcia emigracji słowiańskiej w krajach
niesłowiańskich dla walki Armii Czerwonej i dla zbrojnego ruchu oporu w okupowanych
krajach słowiańskich.
Autor analizuje również stosunek emigracyjnych rządów krajów słowiańskich do działalności
Komitetu Wszechsłowiańskiego, zwracając uwagę czytelnika na dwa zjawiska: 1) niechętnego
ustosunkowania się oficjalnych przedstawicieli rządów Czechosłowacji, Jugosławii i Polski do
faktu powstania i działalności Komitetu; 2) istnienia różnic i stopniowej ewolucji poszczególnych
rządów emigracyjnych w stosunku do Komitetu.
1994-01-01T00:00:00ZСложные пути польско-советских отношений в годы второй мировой войны
http://hdl.handle.net/11089/13122
Сложные пути польско-советских отношений в годы второй мировой войны
GŁOWACKI, ALBIN
Rozwój stosunków polsko-radzieckich określały przede wszystkim działania dyplomatyczne
i wojskowe Związku Radzieckiego. Brzemienny w skutkach okazał się pakt Ribbentrop-Mołotow,
stanowiący zaprzeczenie oficjalnych zasad polityki zagranicznej ZSRR, gwałcący układy
z Polską, niezgodny z prawem międzynarodowym. Władze radzieckie prowadziły antypolską
politykę zarówno na arenie międzynarodowej, jak i w stosunku do obywateli polskich na
zajętych kresach Rzeczypospolitej. Przełom, jaki w stosunkach polsko-radzieckich dokonał się
w 1941 r., był potrzebny obu stronom. Tworzona w ZSRR Armia Polska stanowiła dla władz
radzieckich niewygodną i niewiarygodną siłę. Konkurencją dla politycznego oddziaływania
ambasady polskiej w ZSRR stała się od 1942 r. grupa komunistów polskich skupionych wokół
„Nowych Widnokręgów”. Polemiki i oświadczenia, wymieniane na przełomie lat 1942/1943
między rządami Polski i ZSRR na temat przynależności państwowej obszarów zajętych po
17.09.1939 r. nieuchronnie prowadziły do kryzysu. Pretekstu do zerwania dostarczyła stronie
radzieckiej sprawa katyńska. Okres ten zadecydował ostatecznie o tym, że rząd ZSRR postawił
w sprawie polskiej na komunistów skupionych w Związku Patriotów Polskich i w PPR. Oni
też objęli władzę w powojennej Polsce w rezultacie porozumienia ze Stalinem w lecie 1944 r.
Zasadniczy zwrot w stosunkach polsko-radzieckich znalazł formalny wyraz w układzie
z 21.04.1945 r. Sojusz ten nie usunął jednak historycznych zaszłości, do których dochodziły
nowe urazy. Realnie patrząc, nie było możliwe, aby wówczas stosunki polsko-radzieckie
opierały się na zasadzie równości i suwerenności.
1994-01-01T00:00:00Z