Marszałek Franciszek Bieliński jako innowator nowoczesnych kultur rolnych w Polsce w połowie wieku XVIII

Abstract

Franciszek Bieliński, Grand Marshal of the Crown, was a typical Saxon-era magnate who played an important role in 18th-century Poland. He was most famous for his efforts to modernise Warsaw. His activities significantly influenced the development of infrastructure and improved the lives of the capital’s inhabitants. This article presents Marshal Franciszek Bieliński as an advocate of technical progress in the agricultural sector, who in the mid-18th century imported new types of agricultural machinery and granaries from France and experimented with new ways of cultivating crops. This article analyses Franciszek Bieliński’s reports sent to the French academician Henri-Louis Duhamel du Monceau, in which the marshal reported on the implementation of innovative agricultural methods propagated in France at the Otwock Wielki estate. Thanks to his contacts with ‘the greatest agronomist on the European continent’, The Polish magnate undoubtedly introduced a number of changes to the agrarian culture of his estate at that time. He thus joined the current of European research work carried out by the Académie Royale des Sciences, becoming the only informal Polish correspondent in this field of research.

Franciszek Bieliński, marszałek wielki koronny, był typowym magnatem czasów saskich, który odegrał istotną rolę w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej. Największą sławę przyniosły mu działania na rzecz modernizacji Warszawy. Jego działalność wpłynęła znacząco na rozwój infrastruktury i poprawę życia mieszkańców stolicy. Niniejszy artykuł ukazuje marszałka Franciszka Bielińskiego jako rzecznika postępu technicznego w sektorze rolnym, który w połowie XVIII w. sprowadzał z Francji nowe typy maszyn rolniczych i spichlerzy oraz przeprowadzał doświadczenia z nowymi sposobami upraw zbóż. W artykule analizuję sprawozdania Franciszka Bielińskiego wysyłane do francuskiego akademika Henri-Louis’a Duhamela du Monceau, w których marszałek relacjonował wdrażane w majątku Otwock Wielki innowacyjne sposoby upraw rolnych propagowane we Francji. Polski magnat, dzięki kontaktom z „największym agronomem na kontynencie europejskim”, niewątpliwie wprowadził w swoim majątku szereg zmian w ówczesnej kulturze agrarnej. Włączył się tym samym w nurt europejskich prac badawczych prowadzonych przez Académie Royale des Sciences, stając się w owej dziedzinie badań jedynym nieformalnym polskim korespondentem.