Fizjonomika w prozie Henryka Sienkiewicza

Abstract

Dysertacja dotyczy fizjonomiki w prozie Henryka Sienkiewicza. Celem nadrzędnym przeprowadzonych badań i analiz jest potwierdzenie rangi teorii Lavatera i jej przydatności w badaniu zarówno elementów świata przedstawionego powieści, jak i warsztatu pisarskiego artysty. Punktem wyjścia dla rozważań nad fizjonomiką w twórczości Sienkiewicza stał się, wyrażony przez Józefa Bachórza pogląd, że bez odniesień do fizjonomiki trudno by było zrozumieć większość powieściopisarstwa realistycznego i naturalistycznego. Rozprawę autorka rozpoczyna od określenia istoty fizjonomiki i prześledzenia jej kariery od narodzin po współczesność. Zdobyte głównie dzięki publikacjom psychologów, historyków literaturoznawców informacje, w formie skróconej zawiera w rozdziale pierwszym. Stwierdzenie, że Sienkiewicz nawiązuje do fizjonomiki, pozostawało dotąd bez konsekwencji dla badań literackich, dlatego rozprawa w dużej mierze opiera się na moich własnych spostrzeżeniach autorki. Ograniczono się tutaj głównie do Sienkiewiczowskiej literatury pięknej w najściślejszym znaczeniu. Natomiast „listy" (prywatne i paraliterackie) oraz publicystyka pełnią okazjonalnie lub kontekstowo rolę objaśniającą i uzasadniającą. Obszerny materiał badawczy został podzielony na cztery części stanowiące osobne rozdziały. Najwięcej opisów fizjonomicznych odnaleziono w Trylogii, dlatego też rozdział poświęcony jej bohaterom jest najobszerniejszy.