Wyrównywanie szans: zrównoważona infrastruktura i włączające środowiska dla starzejącego się społeczeństwa Polski w ramach Programu Feniks

Abstract

The article aims to evaluate the potential impact of the European Funds for Infrastructure Climate and Environment Program 2021–2027 (Feniks Program) on the spatial determinants of older people’s situation in Poland, particularly in light of climate change adaptation. The evaluation focuses on those Program priorities that can effectively address institutional discrimination against older people and minimise the risks associated with the adverse effects of climate change on this demographic. This study employs a mixedmethods approach, combining quantitative analysis of demographic data from sources such as Eurostat and GUS (period: 2002–2022) with qualitative evaluations of policy documents. The research focuses on assessing regional variations in the ageing process and the effectiveness of Feniks Program priorities in addressing these variations. In the demographic analysis, comparisons were made across all EU countries and regionally for differences between provinces in Poland. Due to its nationwide nature, the potential impact of Feniks is analysed for the entire country. The program’s focus on energy modernisation, water management, and green infrastructure has the potential to significantly improve the living conditions of the elderly and combat the negative impact of climate change on their situation. Investments in energy-efficient buildings, urban adaptation projects, and circular economy initiatives are crucial. The program prioritises less developed regions and urban areas most affected by demographic ageing and climate change challenges. The Feniks Program is well-positioned to enhance the quality of life for Poland’s ageing population by addressing key infrastructure and environmental challenges. The Program provides separate measures targeting urbanised areas, which is particularly important given the increasing number of older people in cities. However, the success of these initiatives depends on effective implementation and continuous monitoring to ensure inclusivity and sustainability. Future research should focus on the long-term impacts of these projects and explore additional measures to support the elderly in adapting to climate change.

Celem artykułu jest ocena potencjalnego wpływu Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko 2021–2027 (Program Feniks) na przestrzenne uwarunkowania sytuacji osób starszych w Polsce, w szczególności w świetle adaptacji do zmian klimatu. Analiza skupia się na priorytetach programu, które mogą skutecznie przeciwdziałać instytucjonalnej dyskryminacji osób starszych oraz minimalizować ryzyko wynikające z negatywnych skutków zmian klimatu dla tej grupy demograficznej. W badaniu zastosowano podejście mieszane, łączące ilościową analizę danych demograficznych, pochodzących m.in. z Eurostatu i GUS (okres: 2002–2022), z jakościową oceną dokumentów strategicznych. Badanie koncentruje się na ocenie regionalnych różnic w procesie starzenia się oraz na skuteczności priorytetów programu Feniks w radzeniu sobie z tymi różnicami. W analizie demograficznej porównano sytuację między wszystkimi krajami UE oraz przeanalizowano różnice regionalne między województwami w Polsce. Ze względu na ogólnokrajowy charakter programu, jego potencjalny wpływ oceniono w skali całego kraju. Skoncentrowanie programu na modernizacji energetycznej, gospodarce wodnej oraz zielonej infrastrukturze ma potencjał, by znacząco poprawić warunki życia osób starszych oraz przeciwdziałać negatywnym skutkom zmian klimatycznych. Kluczowe są inwestycje w energooszczędne budynki, miejskie projekty adaptacyjne oraz inicjatywy związane z gospodarką o obiegu zamkniętym. Program nadaje priorytet słabiej rozwiniętym regionom oraz obszarom miejskim, które są najbardziej dotknięte wyzwaniami związanymi ze starzeniem się społeczeństwa i zmianami klimatu. Program Feniks jest dobrze przygotowany do poprawy jakości życia starzejącego się społeczeństwa w Polsce, koncentrując się na kluczowych wyzwaniach infrastrukturalnych i środowiskowych. W szczególności istotne są działania skierowane na obszary zurbanizowane, co ma duże znaczenie, biorąc pod uwagę rosnącą liczbę osób starszych w miastach. Sukces tych inicjatyw zależy jednak od skutecznego wdrożenia oraz stałego monitorowania, by zapewnić ich inkluzywność i zrównoważony rozwój. Przyszłe badania powinny skupić się na długoterminowych efektach projektów oraz rozważyć dodatkowe środki wspierające osoby starsze w adaptacji do zmian klimatu.