Literaccy merkurianie Łodzi u Reymonta, Singera i innych

Abstract

The article reconstructs, based on literary works by W.S. Reymont, I. Singer, W. Kosiakiewicz, and literary reportage by Z. Bartkiewicz, a local depiction of the Łódź bourgeoisie during the belle époque. The interpretive framework is the Mercurian model of modernity development by Yuri Slezkine, inspired by the domain of Hermes, the divine intermediary and the only ancient Greco-Roman god whose image was linked in 19th-century European culture to commerce and industry. The Łódź bourgeoisie thus appears as a social class performing Mercurian roles – as intermediaries, merchants, entrepreneurs, industrialists, and financiers. These creators of modern Łódź are portrayed as emigrants and exiles from their own cultural traditions, with their literary personifications strongly marking the works mentioned.

Artykuł rekonstruuje na podstawie dzieł literackich (W.S. Reymonta, I. Singera, W. Kosiakiewicza) i literackich reportaży (Z. Bartkiewicz) lokalny obraz łódzkiej burżuazji w okresie la belle epoque. Jako rama interpretacyjna służy merkuriański model rozwoju nowoczesności Yurija Slezkina, zainspirowany dziedziną Hermesa (funkcje boskiego pośrednika), jedynego antycznego grecko-rzymskiego boga, którego wizerunek został powiązany w XIX-wiecznej kulturze europejskiej z handlem i przemysłem. Łódzka burżuazja jawi się w ten sposób jako klasa społeczna pełniąca merkuriańskie funkcje pośredników, kupców, przedsiębiorców – fabrykantów i przedstawicieli finansjery. Ci twórcy nowoczesnej Łodzi są emigrantami i wychodźcami z własnej tradycji kulturowej, a ich literackie personifikacje silnie naznaczają wymienione dzieła.