Harmonisches Zusammenleben dank der KI: Utopie oder Fremdbestimmung? Ein konvivialistischer Entwurf in THERESA HANNIGS Pantopia (2022)

Abstract

In THERESA HANNIGS Science-Fiction-Roman wird geschildert, wie in Zukunft Menschen in Frieden zusammenleben. In diesem Beitrag wird untersucht, ob und inwieweit HANNIGS literarisches Konzept mit den Postulaten des Konvivialismus vereinbar ist. Weiter ist zu fragen, ob dieses Modell nicht eine Absage an die Hoffnung bedeutet, Menschen seien fähig, zugunsten des Gemeinwohls eigene Impulse freiwillig zu bremsen. Sind wir nur durch den Eingriff einer KI zu retten? Inwiefern ist diese nicht als Teil des Dr. Jekyll/Mr. Hyde-Komplexes, der menschlichen Dualität auszuloten? Wo wird in dieser Verwischung der Subjekt-Objekt-Grenze die Verantwortung verortet, wie wird die Freiheit definiert?

THERESA HANNIG'S science fiction novel depicts people living together in peace in the future. This article examines whether and to what extent HANNIG'S literary concept is compatible with the postulates of conviviality. It also asks whether this model does not mean rejecting the hope that people are capable of voluntarily curbing their own impulses in favour of the common good. Can we only be saved by the intervention of an AI? To what extent is this AI not to be seen as part of the Dr Jekyll/Mr Hyde complex, of human duality? Where is responsibility located in this blurring of the subject-object boundary? How is freedom defined?

Powieść science fiction THERESY HANNIG opisuje, ludzi przyszłości, żyjących ze sobą w zgodzie dzięki ingerencji AI. Niniejszy artykuł rozważa, czy i w jakim stopniu literacka koncepcja HANNIG jest zgodna z postulatami konwiwializmu. Zadaje również pytanie, czy prezentowany w powieści model społeczny oznacza odrzucenia nadziei, że ludzie są w stanie z własnej woli ograniczyć swe potrzeby na rzecz wspólnego dobra. Czy może nas uratować jedynie interwencja sztucznej inteligencji? W jakim stopniu powieść prezentuje to jako część kompleksu Dr Jekyll/Mr Hyde, jako ludzką dwoistość? Gdzie w tym zatarciu granicy między podmiotowością i przedmiotowością znajduje się odpowiedzialność i jak definiowana jest wolność?