Jak zbudowano Wieżę Eiffla i jak chciano ją unicestwić? 1885–1900

Abstract

The aim of the competition – announced on 1 May 1886 – for the urban design of the World Exhibition in Paris in 1889 was selected the most interesting project, implementing the idea of creating a central point for organizing the communication of the exhibition. The planned project was to have a special setting, as celebrating the centenary of the Great French Revolution. The intention was to build a iron tower located on the Fields of Mars/ Champs de Mars. Its creators wanted to explore the structural and engineering possibilities embodied in a building that seemed to serve the glory of the French builders of the second half of the 19th century. Gustave Eiffel presented a project made with the participation of three other engineers from his studio, which was selected for implementation. It was a iron structure in the shape of slander tower, measuring about 312 meters high. Built in less than two years, it remained the tallest building in the world for four decades. This article is primarily to the controversy that the tower aroused among French intellectuals when it was accepted by crowds of visitors. The newspaper “Le Temps” (January 1887), two years before the opening of the 1889 Exhibition, published a letter signed by the most prominent names of the French artistic and intellectual world, demanding the rejection of the tower, considering it totally incompatible with the historical architecture of Paris. Gustave Eiffel, in the same newspaper, polemicized with opponents, highlighting the beauty, nobility of form, modernity and usefulness of the already emerging construction. The most intense attempts to transform the Tower of Paris took place during the preparations for the next World Exhibition in Paris in 1900. Subsequent part of the text, illustrated with documentary material, deals with attempts to demolish or rebuild the Eiffel Tower and finally preserve it in its original, as confirmed by history, perfect shape.

Celem konkursu – ogłoszonego 1 maja 1886 roku – na założenie urbanistyczne Wystawy Światowej w Paryżu w 1889 roku było wyłonienie najciekawszego projektu, realizującego zamysł stworzenia głównego punktu organizującego komunikację wystawy. Planowane przedsięwzięcie miało mieć szczególną oprawę jako uświetniające stulecie Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Zamierzano zbudować żelazną wieżę usytuowaną na Polach Marsowych. Jej twórcy pragnęli zbadać możliwości konstrukcyjne i inżynierskie wcielone w obiekt pozornie służący chwale francuskich budowniczych 2. połowy XIX wieku. Do realizacji wybrano projekt zgłoszony przez Gustave’a Eiffela, opracowany przy udziale trzech innych inżynierów z jego pracowni. Była to konstrukcja z żelaza w kształcie wysmukłej wieży, mierząca około 312 m wysokości. Zbudowana w ciągu niespełna dwóch lat, pozostała przez cztery dziesięciolecia najwyższą budowlą na świecie. Niniejszy artykuł poświęcony jest kontrowersjom, jakie wieża budziła wśród intelektualistów francuskich, przy akceptacji tłumów zwiedzających wystawę. W gazecie „Le Temps” (styczeń 1887 r.), dwa lata przed otwarciem Wystawy 1889 roku, zamieszczony został list podpisany przez najbardziej prominentne nazwiska świata artystycznego i intelektualnego Francji. Domagano się w nim odrzucenia budowy wieży, uznając ją za całkowicie nieprzystającą do historycznej zabudowy Paryża. Gustave Eiffel, w tej samej gazecie, polemizował z adwersarzami, podnosząc piękno, szlachetność formy, nowoczesność i użyteczność powstającej już konstrukcji. Najbardziej intensywne próby przekształcenia paryskiej wieży miały miejsce w czasie przygotowań do następnej Wystawy Światowej w Paryżu, w 1900 roku. Kolejna część tekstu, ilustrowanego materiałami dokumentalnymi, dotyczy prób zburzenia bądź przebudowy i ostatecznego zachowania wieży Eiffla w jej pierwotnym – jak potwierdziła historia, doskonałym – kształcie