Świadectwo miejsca i czasu. Rysunki Fiszela Zylberberga (Zbera) z obozu internowania w Beaune-la-Rolande (departament Loiret we Francji)

Abstract

Fiszel Zylberberg (ps. Zber) urodził się w 1909 roku w Płocku, studiował w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, był członkiem Grupy Artystów Grafików Czerń i Biel. W 1936 roku wyjechał do Paryża. Wybuch II wojny światowej przerwał obiecującą karierę Zbera (takiego pseudonimu używał w Paryżu). Zatrzymany 14 maja 1941 roku w czasie tzw. łapanki żydowskiej, został internowany w obozie Beaune-la-Rolande. 4 lipca 1942 roku przewieziono go do obozu w Pithiviers, skąd 17 lipca został wywieziony do obozu Auschwitz, gdzie zginął 26 października 1942 roku. Artykuł skupia się na wojennej twórczości Zbera – rysunkach z obozu Beaune-la-Rolande. Portrety współwięźniów, obozowe widoki, sceny ukazujące życie codzienne uwięzionych to ważne źródło historyczne i dokument osobisty. Analizując ich treść i materialność możemy zobaczyć nie tylko obozową codzienność, ale i wejrzeć głębiej – w nadzieję przeżycia, w marzenia o przyszłości. Kolekcje obozowych prac Zbera znajdują się w Cercil Musée-Mémorial des enfants du Vel d’Hiv w Orleanie, w Musée d’art et d’histoire du Judaïsme w Paryżu oraz w Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie.

Fiszel Zylberberg (pseud. Zber) was born in Płock in 1909, studied at the Warsaw School of Fine Arts. He was a member of the graphic artists group “Black and White”. In 1936, he left for Paris. The outbreak of the Second World War interrupted Zber’s promising career (Zber was a name he used in Paris). Detained on 14 May 1941 during the so-called Jewish round-up, he was interned in the Beaune-la-Rolande camp. On 4 July 1942, he was taken to the Pithiviers camp, from where he was deported to Auschwitz on 17 July. There he died on 26 October 1942. This article centers on Zber’s wartime work: drawings done in the Beaune-la-Rolande camp. Portraits of fellow prisoners, camp’s views, pictures of prisoners’ daily life are an important historical source and personal document. By analyzing their content and materiality, we can see not only the camp’s everyday life, but also look deeper: into the hope of survival, into the dreams of the future. Collections of Zber’s campworks can be found at Cercil Musée-Mémorial des enfants du Vel d’Hiv in Orléans, at the Musée d’art et d’histoire du Judaïsme in Paris and at the United States Holocaust Memorial Museum in Washington DC.