Wizerunek Karola XII w wybranych katolickich kronikach klasztornych z terenu Korony. Próba sondażu
| dc.contributor.author | Wołoszyn, Adam | |
| dc.date.accessioned | 2025-01-16T11:36:18Z | |
| dc.date.available | 2025-01-16T11:36:18Z | |
| dc.date.issued | 2024-12-30 | |
| dc.identifier.issn | 1644-857X | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/54241 | |
| dc.description.abstract | The aim of this article is to present the image of the Swedish monarch Charles XII Wittelsbach (1697–1718) as contained in Catholic narrative sources of ecclesiastical provenance. The analysis is based on eighteen monastic chronicles from the Crown territories, belonging to Catholic male and female orders. Most of these chronicles appeared in print over the last two centuries, while some remain in manuscript form. The analysis of the chronicles takes into account the adjectival terms for the person of the Swedish monarch and nicknames given to him, such as Lion of the North. The considerations contained in the text provide a starting point for the perception of the person of Charles XII by the Polish clergy in the early 18th century. | en |
| dc.description.abstract | Celem artykułu jest przedstawienie wizerunku monarchy szwedzkiego Karola XII (1697–1718), jaki został zawarty w katolickich źródłach narracyjnych proweniencji kościelnej. Podstawę analizy stanowi osiemnaście kronik klasztornych z terenu Korony, z zakonów katolickich męskich i żeńskich, z których większość została wydana drukiem na przestrzeni ostatnich dwóch stuleci, część natomiast pozostaje w formie rękopiśmiennej. Przy analizie kronik pod uwagę wzięte zostały określenia osoby monarchy szwedzkiego o charakterze przymiotnikowym oraz przydomki, które mu nadano, np. lew północy. Rozważania zawarte w tekście stanowią punkt wyjścia do badań nad postrzeganiem osoby Karola XII przez polskie duchowieństwo na początku XVIII w. | pl |
| dc.language.iso | pl | |
| dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl |
| dc.relation.ispartofseries | Przegląd Nauk Historycznych;2 | pl |
| dc.rights.uri | https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 | |
| dc.subject | chronicles | en |
| dc.subject | monasteries | en |
| dc.subject | stereotypes | en |
| dc.subject | Charles XII (1697–1718) | en |
| dc.subject | Swedes | en |
| dc.subject | Sweden | en |
| dc.subject | kroniki | pl |
| dc.subject | klasztory | pl |
| dc.subject | stereotypy | pl |
| dc.subject | Karol XII (1697–1718) | pl |
| dc.subject | Szwedzi | pl |
| dc.subject | Szwecja | pl |
| dc.title | Wizerunek Karola XII w wybranych katolickich kronikach klasztornych z terenu Korony. Próba sondażu | pl |
| dc.title.alternative | The Image of Charles XII in Selected Catholic Monastic Chronicles from the Crown. A Research Sample | en |
| dc.type | Article | |
| dc.page.number | 99-119 | |
| dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet Opolski | pl |
| dc.identifier.eissn | 2450-7660 | |
| dc.references | Archiwum Jasnogórskie [AJG], Actorum Provinciae Poloniae Tomus VI a Felici in Capitulo Provinciali Electivo sub praesidentia reverendissimi in Christo Patris Fratris Emerici Esterhazy, fratrum eremitarum O.S.P.P.E. prioris generalis, admodum reverendi in Christo P. F. Isidori Krasuski S.T.D. per utramque Poloniam, Silesiam, Pomeraniam prioris provincialis relectione die XIV May anno reparatae salutis MDCCIII, rkps 536 | pl |
| dc.references | Archiwum Jasnogórskie [AJG], Miraculorum Beate Virginis Monasteri Czenstochoviensis, t. I = Cuda i łaski zdziałane za przyczyną Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej, t. I, rkps 2096 | pl |
| dc.references | Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie, Historia domus Ressoviensis, collecta ex anterioribus annis et huic libro inserta anno 1731, rkps 1843 | pl |
| dc.references | Biblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka Ordynacji Zamojskiej, Kronika kolegium pijarów w Dąbrowicy na Wołyniu z lat 1700–1711, rkps 932 | pl |
| dc.references | Biblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka Ordynacji Zamojskiej, Kronika kolegium warszawskiego pijarów z lat 1700–1707, rkps 932 | pl |
| dc.references | Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu, Kronika Bernardynów toruńskich, TN rkps 174 | pl |
| dc.references | Benger M., Roczniki Zakonu św. Pawła pierwszego pustelnika, t. II (obejmujący okres od założenia Zakonu do 1727), ks. 2 (obejmująca lata od 1663 do 1727), oprac. L. Chałupka, Częstochowa–Jasna Góra 2008. | pl |
| dc.references | Dzieje malborskiej rezydencji Towarzystwa Jezusowego 1647–1744. Z rękopisu H 11 Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, oprac. J. Wojtkowski, Olsztyn 2013. | pl |
| dc.references | Historia krakowskiego klasztoru sióstr nawiedzenia N.M.P. (PP. Wizytek) zaczerpnięta ze starych kronik i aktów a wydana z okazji 250-lecia istnienia klasztoru 1681–1931, Kraków 1931. | pl |
| dc.references | Józefowicz J.T., Lwów utrapiony in Anno 1704 albo Dyjaryjusz wziętego Lwowa przez króla szwedzkiego Karola XII die 6 mensis Septembris Anno 1704, oprac. P. Borek, Kraków 2003. | pl |
| dc.references | Kronika benedyktynek grudziądzkich, oprac. W. Szołdrski, Pelplin 1935. | pl |
| dc.references | Kronika bernardynów bydgoskich, oprac. K. Kantak, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” 1906 (1907), t. XXXIII, s. 1–333. | pl |
| dc.references | Kronika domowa konwentu warszawskiego, [w:] Klasztory Karmelitanek Bosych w Polsce, na Litwie i Rusi. Ich początek, rozwój i tułactwo w czasie rozruchów wojennych w XVII wieku. Rzecz osnuta na kronikach klasztornych, t. IV (Warszawa), Kraków 1902, s. 1–190. | pl |
| dc.references | Kronika klasztoru karmelitów bosych w Warszawie, oprac. C. Gil, „Karmelitańskie Studia i Materiały Historyczne” 2009, t. II, s. 143–377. | pl |
| dc.references | Kronika XX. Misjonarzy w Chełmnie (1697–1715), oprac. W. Szołdrski, Pelplin 1936. | pl |
| dc.references | Kroniki Benedyktynek poznańskich, oprac. S.B. Tomczak, J. Wiesiołowski, Poznań 2001. | pl |
| dc.references | Kroniki Bernardynów poznańskich, oprac. S.B. Tomczak, J. Wiesiołowski, Poznań 2005. | pl |
| dc.references | Kroniki poznańskich Karmelitów Bosych, oprac. P.F. Neumann, Poznań 2001. | pl |
| dc.references | Krótka kronika klasztoru Karmelitanek Bosych Ś. Marcina w Krakowie, [w:] Klasztory Karmelitanek Bosych w Polsce, na Litwie i Rusi. Ich początek, rozwój i tułactwo w czasie rozruchów wojennych w XVII wieku. Rzecz osnuta na kronikach klasztornych, t. III (Kraków), Kraków 1904, s. 3–284. | pl |
| dc.references | Moszyński A., Kronika kollegium lubieszewskiego XX. Pijarów, Kraków 1876. | pl |
| dc.references | Nova Gigantomachia, Contra Sacram Imaginem Deiparæ Virginis à Sancto Luca depictam, Et in Monte Claro Częstochouiensi Apud Religiosos Patres Ordinis S. Pauli Primi Eremitæ, in celeberrimo Regni Poloniæ Coenobio collocatam, Per Suecos & alios Hæreticos excitata, Et Ad perpetuam beneficiorum Gloriosæ Deiparæ Virginis recordationem, fuccessuræ posteritati fideliter conscripta à R. P. Fr. Avgvstino Kordecki prædicti Ordinis, protune Clari Montis Priori. Anno Domini M.DC.LV, Cracoviae 1658. | pl |
| dc.references | Anusik Z., Karol XII, Wrocław 2006. | pl |
| dc.references | Bain R.N., Charles XII and the Collapse of the Swedish Empire, 1682–1719, London 1895 (1907). | pl |
| dc.references | Baum M., Klasztor w mieście w świetle kronik benedyktynek poznańskich 1607–1780, Lublin 2009. | pl |
| dc.references | Bengtsson F.G., Karl XII:s levnad, Bd I–II, Stockholm 1935–1936. | pl |
| dc.references | Borkowska M., Łatanie pamięci. Czyli rzecz o klasztornym kronikarstwie retrospektywnym, „Znak” 1995, R. XLVII, nr 480, s. 103–110. | pl |
| dc.references | Borkowska M., Zapiski kronikarskie norbertanek płockich, „Nasza Przeszłość” 1995, R. LXXXIV, s. 49–79. https://doi.org/10.52204/np.1995.84.49-79 | pl |
| dc.references | Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu XIV–XVIII w., przekł. A. Szymanowski, Warszawa 1986. | pl |
| dc.references | Dobkowska-Kubacka J., Animals as Symbols of Heretics in Latin European Literature and Art. From the 9th to the 16th Century, „Quart” 2018, nr 3(49), s. 3–18. | pl |
| dc.references | Dompnier B., Les marques de l’hérésie dans l’iconographie du XVIIe siècle, „Siècles” 1996, nr 2, s. 77–96. https://doi.org/10.4000/siecles.6867 | pl |
| dc.references | Findeisen J.P., Karl XII von Schweden – Der König, der zum Mythos wurde, Berlin 1992 (Gernsbach 2005). | pl |
| dc.references | Friedel H., Karl XII: König von Schweden und Herzog von Zweibrücken: Zum 250: Todestag, Kaiserslautern 1969. | pl |
| dc.references | Glaeser M., By Defeating My Enemies. Charles XII of Sweden and the Great Northern War, 1682–1721, Warwick 2020. | pl |
| dc.references | Goliński J.K., „Bellonae domus description”. Strach przed wojną pośród lęków doby saskiej, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Wojny i niepokoje czasów saskich, red. K. Stasiewicz, S. Achremczyk, Olsztyn 2004, s. 152–161. | pl |
| dc.references | Grigoryev B.N., Karl XII, ili Pyat pul dlya korolya, Moskva 2006. | pl |
| dc.references | Gustaw R., Uwagi metodyczne o kronice klasztornej i jej prowadzeniu, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 1955, R. II, s. 243–272. | pl |
| dc.references | Gwioździk J., Kultura pisma i książki w żeńskich klasztorach dawnej Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, Katowice 2015. | pl |
| dc.references | Haintz O., König Karl XII. von Schweden, Bd. I–III, Berlin 1958. | pl |
| dc.references | Hatton R.M., Charles XII, London 1968 (1974). | pl |
| dc.references | Hundert Z., Wkład biskupów polskich w obronność Rzeczypospolitej w czasach panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego, [w:] Z dziejów wojskowości polskiej. Epoka staropolska, czasy zaborów, czasy najnowsze, red. D. Milewski, Kraków 2011, s. 63–71. | pl |
| dc.references | Hundert Z., Zaangażowanie przedstawicieli episkopatu Rzeczypospolitej w sprawy obronne państwa w dobie wojen z imperium osmańskim w drugiej połowie XVII wieku, [w:] Rola Kościoła w dziejach Polski. Kościoły w Rzeczypospolitej, red. J. Krochmal, Warszawa 2017, s. 138–160. | pl |
| dc.references | Iwanejko M., Prawo zdobyczy wojennej w doktrynie XVI–XVIII wieku, Kraków 1961. | pl |
| dc.references | Karbownik H., Obciążenia stanu duchownego w Polsce na rzecz państwa od połowy XVII w. do 1795 r., Lublin 1984. | pl |
| dc.references | Kęder W., Łakociński Z., Klasztor na Jasnej Górze wobec zagrożenia szwedzkiego w czasie trzeciej wojny północnej w latach 1702–1705, „Studia Clatomontana” 1983, t. IV, s. 268–288. | pl |
| dc.references | Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2006. | pl |
| dc.references | Kriegseisen W., „Krzywda nad wszystkie krzywdy – hiberna w Polszcze”. Problem świadczeń kleru katolickiego na wojsko Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII i na początku XVIII wieku, „Barok. Historia – Literatura – Sztuka” 2001, t. VIII, nr 1(15), s. 19–38. | pl |
| dc.references | Kuylenstierna O., Karl XII: hans öden och hans personlighet, Stockholm 1912 (1925). | pl |
| dc.references | Lewenhaupt A., Karl XII:s officerare. Biografiska anteckningar, Del. I, Stockholm 1921. | pl |
| dc.references | Liljegren B., Karl XII: en biografii, Lund 2000 (2002). | pl |
| dc.references | Liljegren B., Karol XII, przekł. W. Łygaś, Gdańsk 2010. | pl |
| dc.references | Liljegren B., Krigarkungen: en biografi över Karl XII, Lund 2020. | pl |
| dc.references | Łakociński Z., Magnus Stenbock w Polsce. Przyczynek do historii szwedzkich zdobyczy w czasie wojny północnej, Wrocław 1967. | pl |
| dc.references | Maroń J., Wojsko jako grupa przestępcza w XVII w., [w:] Przestępczość kryminalna w Europie Środkowej i Wschodniej w XVI–XVIII w., red. P. Klint, D. Wojtucki, Łódź–Wrocław 2017, s. 105–119. | pl |
| dc.references | Marszalska J.M., Zapiski kronikarskie dotyczące szkód i klęsk elementarnych w źródłach archiwalnych klasztoru szczyrzyckiego w XVII i XVIII wieku, „Saeculum Christianum” 2014, t. XXI, nr 1, s. 131–140. | pl |
| dc.references | Mierzejewska M., Echa wydarzeń ze świata zewnętrznego na kartach kroniki Zofii Grothówny z lat 1703–1741, „Saeculum Christianum” 2016, t. XXIII, s. 181–190. https://doi.org/10.21697/sc.2016.23.14 | pl |
| dc.references | Nowak R., Maria Zwycięska na śląskich kolumnach maryjnych – geneza przedstawienia, „Quart” 2012, nr 4(26), s. 59–69. | pl |
| dc.references | Paulouskaya H., Grodzieńskie kroniki klasztorne XVII i XVIII wieku. Formy gatunkowe i aspekty komunikacyjne, Warszawa 2016. | pl |
| dc.references | Pilarczyk Z., Znaczenie obronne budowli sakralnych w Polsce XVI i XVII wieku (na wybranych przykładach), [w:] Pax et bellum, red. K. Olejnik, Poznań 1993, s. 183–194. | pl |
| dc.references | Przyklenk J., Staropolska kronika jako gatunek mowy, Katowice 2009. | pl |
| dc.references | Ryken L., Wilhoit J.C., Longman T., Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym, przekł. Z. Kościuk, Warszawa 1998. | pl |
| dc.references | Schilling H., Karl XII, der Löwe aus Mitternacht, Dresden 1940 (1941). | pl |
| dc.references | Targosz K., Obraz wojen i zaraz początków XVIII w. w kronikach zakonnic, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Wojny i niepokoje czasów saskich, red. K. Stasiewicz, S. Achremczyk, Olsztyn 2004, s. 122–138. | pl |
| dc.contributor.authorEmail | a.woloszyn@onet.pl | |
| dc.identifier.doi | 10.18778/1644-857X.23.02.04 | |
| dc.relation.volume | 23 |
Pliki tej pozycji
Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach
Poza zaznaczonymi wyjątkami, licencja tej pozycji opisana jest jako https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0