Irritierende Unterrichtserfahrungen im DaF-Unterricht und ihre konstruktive Reflexion an tschechischen und slowakischen Universitäten

Abstract

Dozentinnen und Dozenten, die im Rahmen des Deutschen Akademischen Austauschdienstes (DAAD) und der österreichischen Agentur für Bildung und Internationalisierung (OeAD) an Hochschulen in aller Welt Deutsch als Fremdsprache unterrichten, treffen auf Studierende, die mitunter unterschiedliche kulturelle Deutungsmuster aufweisen, was zu Irritationen im Unterricht führen kann. Dieser Artikel ist ein Versuch, mit diesen Irritationen systematisch umzugehen. Zu diesem Zweck werden Ergebnisse einer Datenerhebung vorgestellt, in deren Rahmen OeAD- und DAAD-LektorInnen in Tschechien und der Slowakei mittels eines Online-Fragebogens und Studierende in einem Fokusgruppen-Interview befragt wurden. Beide Gruppen beantworteten die Fragen, ob sie irritierende Lehrsituationen erlebt haben und wie diese verlaufen und verhandelt worden sind. Anschließend gaben sowohl die Lehrenden als auch die Studierenden an, wie sie in Zukunft mit solchen Situationen konstruktiv umgehen möchten.

Lecturers who teach German as a foreign language at universities around the world through the German Academic Exchange Service (hereafter DAAD) and the Austrian Agency for Education and Internationalisation (hereafter OeAD) encounter students who sometimes have different cultural patterns of interpretation, which can lead to irritations in the classroom. This article is an attempt to deal with these irritations systematically. For this purpose, results of a data collection are presented, within which OeAD and DAAD lecturers in the Czech Republic and Slovakia were interviewed by means of an online questionnaire and students in a focus group interview. Both groups responded to the questions of whether they had experienced irritating teaching situations and how these had proceeded and been negotiated. Subsequently, both the teachers and the students stated how they would like to deal constructively with such situations in the future.

Wykładowcy, którzy uczą języka niemieckiego jako języka obcego w uniwersytetach na całym świecie jako lektorzy Niemieckiej Centrali Wymiany Akademickiej (DAAD) i Austriackiej Centrali Wymiany Akademickiej (OeAD), spotykają się ze studentami, reprezentującymi różne kody kulturowe. Może to prowadzić do irytacji w trakcie prowadzenia zajęć. Niniejszy artykuł proponuje, jak radzić sobie z tego rodzaju trudnymi sytuacjami. W tym celu przedstawiono wyniki badania, w ramach którego wykładowcy OeAD i DAAD w Czechach i na Słowacji zostali przetestowani za pomocą kwestionariusza online, a ze studentami przeprowadzono wywiady w grupie fokusowej. Obie grupy odpowiedziały na pytania, czy doświadczyły irytujących sytuacji dydaktycznych oraz jak sobie z nimi radzono i negocjowano. Zarówno nauczyciele, jak i studenci stwierdzili następnie, w jaki sposób chcieliby konstruktywnie podchodzić do takich problemów w przyszłości.