Leerstellen und Freiräume: Eine kritische Auseinandersetzung mit exemplarischen Forschungspositionen zum Einsatz von Comics im DaF/DaZUnterricht

Abstract

In diesem Beitrag sollen Anregungen zur comicwissenschaftlichen Erweiterung der DaF/ DaZ-Didaktik gegeben werden, indem sich darauf konzentriert wird, wie die Einsatzmöglichkeiten von Comics und Graphic Novels bisher in der einschlägigen Fachliteratur diskutiert und welche didaktischen Ansätze hervorgebracht wurden. Dazu werden nur ausgewählte deutsch- und englischsprachige Aufsätze berücksichtigt, die sich explizit auf den DaF-/DaZ-Unterricht beziehen. In einem ersten Schritt werden drei deutschsprachige Beiträge analysiert, in denen eine allgemeine didaktisch-methodische Kontextualisierung der Arbeit mit Comics und Graphic Novels in der DaF/DaZ-Didaktik unternommen wird. Im zweiten Teil folgt eine Auseinandersetzung mit vier praxisorientierten Forschungsarbeiten, in denen das Potenzial von Comics im Landeskundeunterricht diskutiert wird. In jedem Fall wird zuerst die Argumentationsstruktur rekonstruiert und anschließend werden die Analysekategorien und Deutungsansätze miteinander ins Verhältnis gesetzt. Ziel ist es, exemplarische Forschungspositionen aufzuzeigen und davon ausgehend weiterführende Forschungsfragen für eine entstehende Teilbereichsdidaktik zu formulieren.

This article aims to provide suggestions for the incorporation of the insights of comics studies into the field of German as a Foreign/ Second Language. Consequently, the paper explores how comics and graphic novels have been discussed in this field, and what kind of didactic approaches have been developed. In this overview, only selected German- and English-language articles are considered that explicitly relate to the methodology of German as a Foreign/ Second Language. In a first step, three German-language articles are analysed which provide a general didactic-methodological contextualization. The second part deals with four practical examples which focus on how comics can be used to teach about the cultures of the German-speaking countries. In each case, relevant insights are summarized and then categories and approaches are contrasted with each other. The aim is to identify exemplary research positions and, on this basis, to formulate further research questions for an emerging subject area.

Artykuł przedstawia sugestie dotyczące rozszerzenia dydaktyki języka niemieckiego jako języka obcego o zastosowanie w programie komiksów i powieści graficznych. Pytanie dotyczy opracowań w odpowiedniej literaturze specjalistycznej oraz podejścia dydaktycznego do gatunków komiksowych. W moim raporcie z badań uwzględniono tylko wybrane artykuły w języku niemieckim i angielskim, które wyraźnie odnoszą się do lekcji niemieckiego jako języka obcego. W pierwszym kroku przeanalizowano trzy artykuły w języku niemieckim, w których podjęto ogólną kontekstualizację dydaktyczno-metodologiczną pracy z komiksami i powieściami graficznymi w dydaktyce niemieckiego jako języka obcego. W drugiej części przeanalizowano cztery artykuły badawcze zorientowane na praktykę, w których omówiono potencjał komiksów na lekcjach studiów regionalnych. W każdym przypadku struktura argumentacji jest najpierw rekonstruowana, a następnie kategorie analizy i podejścia do interpretacji są ze sobą porównywane. Celem jest zidentyfikowanie przykładowych postaw badawczych i na tej podstawie sformułowanie dalszych pytań dla potencjalnej dydaktyki przedmiotu z zastosowaniem komiksów.