Osoby z progresywną niepełnosprawnością wzroku na otwartym rynku pracy – analiza trajektorii zawodowych pracowników z chorobą Stargardta

Abstract

Według różnych danych w Polsce zamieszkuje około 2 milionów osób z różnego rodzaju dysfunkcjami narządu wzroku. Niepełnosprawność wzroku stanowi zaś czwartą spośród przyczyn niepełnosprawności (GUS, 2019). W większości przypadków do znaczącego pogorszenia funkcji narządu wzroku dochodzi po zakończeniu kształcenia i obraniu ścieżki rozwoju kariery zawodowej. Celem przeprowadzonych badań było ustalenie, w jakich branżach i zawodach pracują osoby z progresywną niepełnosprawnością wzroku. Problem badawczy składał się z dwóch elementów – z jednej strony dotyczył określenia konkretnych zawodów, jakie wykonują osoby z postępującą dysfunkcją wzroku, a z drugiej ustalenie, z jakimi ewentualnymi trudnościami muszą się w związku z tym mierzyć tacy pracownicy. Wyniki pokazały, że lista 48 zawodów wymieniana w literaturze przedmiotu nie wyczerpuje zbioru zajęć możliwych do wykonywania przez osoby z progresywną niepełnosprawnością wzroku. Respondenci wskazali 19 zajęć, których nie uwzględniała ankieta, przy czym spośród 41 możliwych wskazań zawodów, badani oznaczyli tylko 22. Analizy przeprowadzonych wywiadów zostały wzbogacone o materiał będący osobistymi doświadczeniami uczestników wywiadów pogłębionych. Na pierwszy plan wysunęły się tam trudności związane z zatrudnieniem, związane z ogólnymi problemami, z jakimi mierzą się pacjenci słabowidzący, tj. ograniczeniami w swobodnym przemieszczaniu się (prawo jazdy); obawami związanymi z przechodzeniem badań okresowych oraz lękiem przed utratą pracy.

According to various data, there are around 2 million people in Poland with various types of vision impairments. Vision impairment ranks as the fourth cause of disability in the country (GUS, 2019). In most cases, significant deterioration of visual function occurs after completing education and choosing a career path. The aim of the conducted research was to determine in which industries and professions individuals with progressive visual impairments work. The research problem consisted of two elements: on the one hand, determining the specific professions performed by individuals with progressive vision dysfunction, and on the other hand, identifying the potential difficulties faced by such employees. For this reason, it was decided to use a survey measurement, where participants could indicate the profession they work in or write their own if it was not on the list. On the other hand, some of the respondents (20 out of 50 individuals) participated in in-depth interviews regarding their functioning with progressive eye disease. By using techniques such as open-ended questions and encouraging storytelling, it was possible to gather interesting research material. After collecting all the interviews, narrative analysis was additionally applied to elucidate the most important issues centered around three main questions.