W poszukiwaniu prawnego modelu samozatrudnienia w Polsce: Analiza prawnoporównawcza

Abstract

Oddajemy w Państwa ręce monografię stanowiącą efekt pracy naukowej wybitnych badaczy pochodzących z różnych państw europejskich, którzy zdecydowali się wziąć udział w międzynarodowym projekcie badawczym pt. „W poszukiwaniu prawnego modelu samozatrudnienia w Polsce. Analiza prawnoporównawcza”, finansowanym ze środków Narodowego Centrum Nauki, a zrealizowanym pod kierunkiem prof. UŁ dra hab. Tomasza Duraja. Podstawowym zadaniem badawczym była kompleksowa analiza prawna samozatrudnienia nie tylko z perspektywy polskiej regulacji i orzecznictwa sądowego, lecz także w aspekcie rozwiązań obowiązujących w prawie międzynarodowym i unijnym oraz w wybranych krajach europejskich. Przeanalizowano ustawodawstwa takich państw, jak: kraje wchodzące w skład Zjednoczonego Królestwa, Niemcy, Austria, Hiszpania, Francja, Włochy, Węgry, Litwa, Łotwa i Estonia. Realizowane w ramach projektu działania naukowe mają nowatorski charakter. Do tej pory nie były bowiem prowadzone na tak szeroką skalę badania nad prawnymi uwarunkowaniami samozatrudnienia, które obejmowałyby stan polskiej regulacji prawnej i orzecznictwa, rozwiązania obowiązujące w prawie międzynarodowym i unijnym, a także w wybranych krajach europejskich. Wartością dodaną dla polskiej nauki jest ujęcie w ramy uporządkowanego opracowania regulacji dotyczących samozatrudnienia w innych państwach. Na podstawie przeprowadzonych badań podjęta została próba stworzenia optymalnego prawnego modelu samozatrudnienia w Polsce. Sformułowane uwagi de lege ferenda mają posłużyć polskiemu prawodawcy do opracowania odrębnej ustawy o statusie prawnym samozatrudnionych, która w sposób całościowy i systemowy będzie normować najistotniejsze aspekty pracy osób pracujących zarobkowo na własny rachunek, ze szczególnym uwzględnieniem ich ochrony socjalnej. Jej uchwalenie przyczyni się do rozstrzygnięcia wielu sporów interpretacyjnych, które obecnie pojawiają się w doktrynie prawa i orzecznictwie sądowym. Przyjęte w publikacji postulaty w zakresie przygotowania optymalnego modelu prawnego samozatrudnienia w Polsce mają wymiar uniwersalny, znacznie wykraczający poza problematykę pracy zarobkowej na własny rachunek. Wyniki badań pozwalają bowiem na zarysowanie pewnych ogólnych wniosków wskazujących nowe kierunki rozwoju prawa pracy w przyszłości. Skłaniają do refleksji nad zasadnością rozszerzania ochronnych regulacji prawa pracy na różne kategorie osób świadczących autonomicznie pracę poza stosunkiem pracy (zwłaszcza w warunkach zależności ekonomicznej od podmiotu zatrudniającego), a także nad zakresem tej ochrony oraz najważniejszymi kryteriami jej różnicowania. Książka adresowana jest do przedstawicieli nauki prawa, studentów, legislatorów, sędziów i reprezentantów innych zawodów prawniczych, partnerów społecznych, praktyków oraz osób zainteresowanych problematyką nietypowych form zatrudnienia.