dc.contributor.author | Krawiec-Złotkowska, Krystyna | |
dc.date.accessioned | 2024-11-14T06:13:22Z | |
dc.date.available | 2024-11-14T06:13:22Z | |
dc.date.issued | 2024-10-30 | |
dc.identifier.issn | 1733-0319 | |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/53641 | |
dc.description.abstract | The article presents the topic of the allegorical war against the body, which in the post-Tridentine culture was perceived in an ambivalent way: as sinful and evil and as good because it was the work of God. Allegorical battles were also presented, in which the body is a tool in battle. Attention was paid to the sources of this ambivalence – the dualistic nature of man. The different needs of the soul and body have the nature of a conflict. The fight for man is fought by: Amor Divinus and Amor profanus. The bodies of people who lived piously and wanted to achieve mystical union with Christ are shown in the laudatory theme – similarly to. The bodies of sinners who succumbed to sensual temptations during their lives are depreciated, despised, presented in turpistic aesthetics, and ultimately condemned to the torments of hell. The ancient sources of this type of imagery were indicated – the ideas of Plato, the thought of Seneca and Horace – and the affiliations between ancient culture and post-Tridentine poetry. It has been established that the Body of Christ has a unique status. Descriptions of the tormented Jesus, permeated with brutal naturalism, were intended to provoke reflection and influence the conversion of sinners. The Judeo-Christian tradition and the heritage of Greco-Roman antiquity were transformed and adapted to the post-Tridentine culture in the 17th century. | en |
dc.language.iso | pl | |
dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl |
dc.relation.ispartofseries | Collectanea Philologica;27 | pl |
dc.rights.uri | https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 | |
dc.subject | wars | en |
dc.subject | Amor Divinus | en |
dc.subject | Amor profanus | en |
dc.subject | body | en |
dc.subject | soul | en |
dc.subject | Judeo-Christian tradition | en |
dc.subject | antiquity | en |
dc.subject | Plato | en |
dc.subject | Seneca | en |
dc.subject | baroque | en |
dc.subject | post-Tridentine culture | en |
dc.subject | wojna | pl |
dc.subject | Amor Divinus | pl |
dc.subject | Amor profanus | pl |
dc.subject | ciało | pl |
dc.subject | dusza | pl |
dc.subject | tradycja judeochrześcijańska | pl |
dc.subject | Platon | pl |
dc.subject | Seneka | pl |
dc.subject | antyk | pl |
dc.subject | barok | pl |
dc.subject | kultura potrydencka | pl |
dc.title | Barokowe „wojny” (z) ciałem | pl |
dc.title.alternative | Baroque “Wars” with and Against the Body | en |
dc.type | Article | |
dc.page.number | 165-185 | |
dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet Pomorski w Słupsku | pl |
dc.identifier.eissn | 2353-0901 | |
dc.references | Baka, J. (1986). Poezje. Oprac. i wstęp A. Czyż, A. Nawarecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. | pl |
dc.references | Błoński, J. (2001). Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku. Kraków: Universitas. | pl |
dc.references | Bohuszewicz, P. (2008). Dwoista natura miłości. O „Nadobnej Paskwalinie” Samuela Twardowskiego. W: R. Krzywy (red.). Amor vincit omnia. Erotyzm w literaturze staropolskiej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. 143–155. | pl |
dc.references | Bolesławiusz, K. (2004). Przeraźliwe echo trąby ostatecznej. Wyd. J. Sokolski. BPS. T. 29. Warszawa: IBL PAN. | pl |
dc.references | Chemperek, D. (2005). Poezja Jana Gawińskiego i kultura literacka drugiej połowy XVII wieku. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. | pl |
dc.references | Czechowicz, A. (2002). Sprzeczne komunikaty. Alegoria i mowa podwójna w „Nadobnej Paskwalinie”. W: K. Meller, J. Kowalski (red.). Wielkopolski Maro. Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieło w wielkiej i małej Ojczyźnie. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka. 221–234. | pl |
dc.references | Deszczyńska, M. (2001). Wyobrażenie przedmurza w piśmiennictwie schyłku polskiego oświecenia. Przegląd Historyczny XCII(3). 285–301. | pl |
dc.references | Eustachiewicz, M., Majewski, W. (1986). Nad lirykami Wespazjana Kochowskiego. Studia Staropolskie. T. LII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN. | pl |
dc.references | Falęcka, B. (1983). Sztuka tworzenia. Podmiot autorski w poezji kunsztownej polskiego baroku. Wrocław: Ossolineum. | pl |
dc.references | Głażewski, J. (2008). W żywiole tekstu. „Dworzanki” Jana Gawińskiego – próba lektury i interpretacji. Studia Staropolskie. Series Nova. T. XX (LXXVI). Warszawa: Wydawnictwo IBL. | pl |
dc.references | Grabowiecki, S. (1996). Rymy duchowne. Wyd. K. Mrowcewicz. BPS. T. 5. Warszawa: IBL PAN. | pl |
dc.references | Grześkowiak, R. (2004). Szatan, Świat i Ciało – trzej metafizyczni nieprzyjaciele duszy w poezji polskiej przełomu XVI i XVII wieku. W: I. Kadulska, R. Grześkowiak (red.). Od liryki do retoryki. W kręgu słowa, literatury i kultury. Prace ofiarowane profesorom Jadwidze i Edmundowi Kotarskim. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.137–148. | pl |
dc.references | Gurowska, A. (2001). Wprowadzenie do lektury. W: A. Wieszczycki. Utwory poetyckie. Wyd. A. Gurowska. BPS. T. 22, Warszawa: Wydawnictwo IBL. 5–31. | pl |
dc.references | Hanusiewicz, M. (1994). Świat podzielony. O poezji Sebastiana Grabowieckiego. Lublin: Wydawnictwo KUL. | pl |
dc.references | Hanusiewicz, M. (2004). Pięć stopni miłości. O wyobraźni erotycznej w polskiej poezji barokowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper. | pl |
dc.references | Hernas, C. (1998). Barok. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. | pl |
dc.references | Jurkowlaniec, G. (2001). Chrystus Umęczony. Ikonografia w Polsce od XIII do XVI wieku. Warszawa: Wydawnictwo DiG. | pl |
dc.references | Karpiński, A. (2004). Filologiczne pytania do Mikołaja Sępa Szarzyńskiego na marginesie rękopiśmiennych wierszy z Rytmów. W: J. Głażewski, M. Prejs, K. Mrowcewicz (red.). Corona scientiarum. Studia z historii literatury i kultury nowożytnej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton. 71–87. | pl |
dc.references | Kochowski, W. (1991). Utwory poetyckie. Wybór. Oprac. M. Eustachiewicz. BN I 92. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. | pl |
dc.references | Kopeć, J.J. (1985). Droga krzyżowa. Dzieje nabożeństwa i antologia współczesnych tekstów. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha. | pl |
dc.references | Kotarska, J. (1970). Poetyka popularnej liryki miłosnej XVII wieku w Polsce. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. | pl |
dc.references | Kotarska, J. (1973). Antypetrarkizm w poezji staropolskiej. Rekonesans. W: J. Pelc (red.). Literatura staropolska i jej związki europejskie. Wrocław: Wydawnictwo PAN. 211–238. | pl |
dc.references | Kotarska, J. (1980). Erotyk staropolski. Inspiracje i odmiany. Wrocław: IBL PAN. | pl |
dc.references | Kotarska, J. (1998). „Nad blask brylantów, pereł miganie”. Wśród symboli szlachetnych kamieni i klejnotów. W: J. Kotarska. Theatrum mundi. Ze studiów nad poezją staropolską. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. 153–178. | pl |
dc.references | Kowzan, J. (2003). Quattuor hominum novissima. Dzieje serii tematycznej czterech rzeczy ostatecznych w literaturze staropolskiej. Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej. | pl |
dc.references | Krawiec-Złotkowska, K. (2009). Ogród rajski w „Emblemata” Zbigniewa Morsztyna. W: J. Ławski, Z. Abramowicz. (red.). Chrześcijańskie dziedzictwo duchowe narodów słowiańskich. Seria II: Wokół kultur Śródziemnomorza. T. 1. Literatura i słowo. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. | pl |
dc.references | Krawiec-Złotkowska, K. (2010). Od wartości do wartości… Metamorfoza (?) nadobnej Paskwaliny Samuela Twardowskiego. W: L. Wiśniewska, M. Gołuński (red.). Przemiany mitów i wartości nie tylko w literaturze. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. 191–205. | pl |
dc.references | Krawiec-Złotkowska, K. (2013). „W drodze na Ucztę Królewską…” Topika solarna w psalmach „Kancjonału Wschowskiego”. W: P. Klint, M. Małkus, K. Szymańska (red.). Kultura radości na Ziemi Wschowskiej. Obraz uroczystości, jubileuszy, wizyt gości, świąt. Wschowa: Stowarzyszenie Czas A.R.T. | pl |
dc.references | Krawiec-Złotkowska, K. (2014). Zbożni rycerze Wacława Potockiego i ich pierwowzory (wybrane przykłady). Tematy i Konteksty 4(9). 67–88. | pl |
dc.references | Krawiec-Złotkowska, K. (2017). Na początku był ogród… Wirydarze w polskiej poezji barokowej na tle kultury dawnej Europy. Słupsk–Wejherowo: Wydawnictwo Akademii Pomorskiej w Słupsku. | pl |
dc.references | Krawiec-Złotkowska, K. (2021). Torcular Christi w literaturze polskiego baroku. Wybrane przykłady. Język–Szkoła–Religia. T. 16. E. Jakiel (red.). 59–75. https://doi.org/10.26881/jsr.2021.16.05 | pl |
dc.references | Kuran, M. (2008). O erotyzmie w twórczości Samuela Twardowskiego. W: R. Krzywy (red.). Amor vincit omnia. Erotyzm w literaturze staropolskiej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. 156–189. | pl |
dc.references | Künstler-Langner, D. (1993). Idea vanitas, jej tradycje i toposy w poezji polskiego baroku. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. | pl |
dc.references | Künstler-Langner, D. (2000). Człowiek i cierpienie w poezji polskiego baroku. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. | pl |
dc.references | Künstler-Langner, D. (2002). Mądrość i miłość w romansie „Nadobna Paskwalina” Samuela Twardowskiego. W: Wielkopolski Maro. Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieło w wielkiej i małej Ojczyźnie. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka. 211–220. | pl |
dc.references | Künstler-Langner, D. (2004). Przeżycie czasu w poezji Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. W: J. Głażewski, M. Prejs, K. Mrowcewicz (red.). Corona scientiarum. Studia z historii literatury i kultury nowożytnej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton. 103–113. | pl |
dc.references | Marinelli, L. (1990). Figure foniche nell’anonima traduzione polacca dell’ „Adone” di G. Marino. In: S. de Fanti (ed.). Munera polonica et slavica Riccardo Lewański oblata. Udine. 153–171. | pl |
dc.references | Marinelli, L. (1997). Polski Adon. O poetyce i retoryce przekładu. Izabelin: Świat Literacki. | pl |
dc.references | Marinelli, L., Mrowcewicz, K. (1993). Wprowadzenie. W: G.B. Marino-Anonim. Adon. T. II. Roma–Warszawa: Wydawnictwo IBL. | pl |
dc.references | Miaskowski, K. (1995). Zbiór rytmów. Wyd. A. Nowicka-Jeżowa. BPS. T. 3. Warszawa: IBL PAN. | pl |
dc.references | Morsztyn, Z. (1975). Wybór wierszy. Oprac. J. Pelc. BN I 215. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. | pl |
dc.references | Mrowcewicz, K. (1987). Czemu wolność mamy? Antynomie wolności w poezji Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Studia Staropolskie. T. LIII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN. | pl |
dc.references | Mrowcewicz, K. (1996). Wprowadzenie do lektury. W: S. Grabowiecki. Rymy duchowne. Wyd. K. Mrowcewicz. BPS. T. 5. Warszawa: IBL PAN. 5–11. | pl |
dc.references | Mrowcewicz, K. (2004). Palimpsesty Sępowe. W: J. Głażewski, M. Prejs, K. Mrowcewicz (red.). Corona scientiarum. Studia z historii literatury i kultury nowożytnej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton. 57–69. | pl |
dc.references | Nieznanowski, S. (1965). O poezji Kaspra Miaskowskiego. Studium o kształtowaniu się baroku w poezji polskiej. Rozprawy Wydziału Historyczno-Filologicznego. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL. | pl |
dc.references | Nowicka-Jeżowa, A. (1978). Madrygały staropolskie. Z dziejów liryki miłosnej w epoce renesansu i baroku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. | pl |
dc.references | Nowicka-Jeżowa, A. (1980). Wilanki staropolskie. Społeczna i literacka problematyka mody wiejskiej. W: H. Dziechcińska (red.). Z dziejów życia literackiego w Polsce XVI i XVII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. 129–182. | pl |
dc.references | Nowicka-Jeżowa, A. (1992). Pieśni czasu śmierci. Studium z historii duchowości XVI–XVIII wieku. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL. | pl |
dc.references | Nowicka-Jeżowa, A. (1994). Morsztyn i Marino – poeci dwóch kultur. Barok. Z. 1. 31–48. | pl |
dc.references | Nowicka-Jeżowa, A. (1995). Dyskusja nad platońską koncepcją miłości w erotyce J.A. Morsztyna. W: A. Nowicka-Jeżowa, M. Hanusiewicz, A. Karpiński (red.). Literatura polskiego baroku. W kręgu idei. Lublin: Wydawnictwo KUL. 413–438. | pl |
dc.references | Nowicka-Jeżowa, A. (1995). Wprowadzenie do lektury. W: K. Miaskowski. Zbiór rytmów. Wyd. A. Nowicka-Jeżowa. BPS. T. 3. Warszawa: IBL PAN. 5–18. | pl |
dc.references | Nowicka-Jeżowa, A. (2000). Jan Andrzej Morsztyn i Giambattista Marino. Dialog poetów europejskiego baroku. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. | pl |
dc.references | Otwinowska, B. (1968). „Concors discordia” Sarbiewskiego w teorii konceptyzmu. Pamiętnik Literacki 59(3). 81–110. | pl |
dc.references | Pelc, J. (2002). Słowo i obraz na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Kraków: Universitas. | pl |
dc.references | Pelc, J. (2004). Barok – epoka przeciwieństw, Kraków: Wydawnictwo Literackie. | pl |
dc.references | Platon. (1982). Fedon. W: Platon. Uczta, Eutyfron, Obrona Sokratesa, Kriton, Fedon. Tłum. i oprac. W. Witwicki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. | pl |
dc.references | Pliszka, M. (2002). „Nadobna Paskwalina” Samuela Twardowskiego jako przykład barokowej poezji wizyjnej. W: K. Meller, J. Kowalski (red.). Wielkopolski Maro. Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieło w wielkiej i małej Ojczyźnie. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka. 244–262. | pl |
dc.references | Porębowicz, E. (1893). Andrzej Morsztyn, przedstawiciel baroku w poezji polskiej. Kraków: Akademia Umiejętności. | pl |
dc.references | Potocki, W. (2012). Pojedynek rycerza chrześcijańskiego (ok. 1645) oraz Enchiridion militis Christiani (ok. 1685). Oprac. R. Grześkowiak. M. Lenart. W: R. Grześkowiak, R. Krzywy (red.). „Umysł stateczny i w cnotach gruntowny…” Prace edytorskie dedykowane pamięci Profesora Adama Karpińskiego. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. | pl |
dc.references | Raubo, G. (2002). Oko i rozum. Myśl antropologiczna w „Nadobnej Paskwalinie” Samuela Twardowskiego. W: K. Meller, J. Kowalski (red.). Wielkopolski Maro. Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieło w wielkiej i małej Ojczyźnie. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka. 189–210. | pl |
dc.references | Raubo, G. (2006). Światło przyrodzone. Rozum w literaturze polskiego baroku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza. | pl |
dc.references | Rysiewicz, A. (1990). Zagadnienia retoryki w analizie poezji polskiej przełomu XVI i XVII wieku. Wrocław: IBL PAN. | pl |
dc.references | Słownik języka polskiego. (1989). M. Szymczak. (red.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. | pl |
dc.references | Słownik wyrazów bliskoznacznych. (1991). S. Skorupko. (red.).Warszawa: Wiedza Powszechna. | pl |
dc.references | Sokolski, J. (2004). Wprowadzenie do lektury. W: K. Bolesławiusz. Przeraźliwe echo trąby ostatecznej. Wyd. J. Sokolski. BPS. T. 29. Warszawa: IBL PAN. 5–18. | pl |
dc.references | Sokołowska, J. (1971). Spory o barok w poszukiwaniu modelu epoki. Warszawa: PIW. | pl |
dc.references | Szarzyński Sęp, M. (2004). Rytmy polskie. Wyb. J. Koryl. Warszawa–Rzeszów: Agencja Wydawnicza Ad Oculos. | pl |
dc.references | Szczukowski, I. (2004). Homo inquietus. Wątki augustyńskie w poezji Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. W: J. Głażewski. M. Prejs. K. Mrowcewicz (red.). Corona scientiarum. Studia z historii literatury i kultury nowożytnej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton. 115–134. | pl |
dc.references | Szczukowski, I. (2012). Między odrzuceniem a zbawieniem. Problematyka ciała w piśmiennictwie religijnym polskiego baroku. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. | pl |
dc.references | Ślaski, J. (1991). Wokół literatury włoskiej, węgierskiej i polskiej w epoce renesansu. Szkice komparatystyczne. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. | pl |
dc.references | Ślęk, L., Karpiński, A., Pawlak, W. (red.) (2005). Koncept w kulturze staropolskiej. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. | pl |
dc.references | Tazbir, J. (1984). Od antemurale do przedmurza, dzieje terminu. Odrodzenie i Reformacja w Polsce XXIX. 167–184. | pl |
dc.references | Teusz, L. (2002). Bolesna Muza nie Parnasu Góry, ale Golgoty… Mesjady polskie XVII stulecia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper. | pl |
dc.references | Twardowski, S. (1980). Nadobna Paskwalina. Oprac. J. Okoń. BN I 87. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. | pl |
dc.references | Walecki, W. (1972). Klemens Bolesławiusz (Pisarz reformacki z XVI wieku). Zarys monograficzny. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne. 25. 277–302. | pl |
dc.references | Walińska, M. (2009). Kupidyn i Śmierć, czyli o pewnej niezwykłej przygodzie antycznego bożka w poezji staropolskiej opisanej. W: R. Ocieczek, M. Jarczykowa (red.). Sarmackie theatrum, t. IV. Studia o literaturze i książce dawnej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. 128–143. | pl |
dc.references | Walińska, M. (2012). Topika mitologiczna w poezji dawnej. W: M. Jarczykowa i A. Sitkowa (red.). Sarmackie theatrum, t. VI. Między tekstami. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. 7–28. | pl |
dc.references | Weintraub, W. (1960). O niektórych problemach polskiego baroku. Przegląd Humanistyczny 4/5(20). 9–27. | pl |
dc.references | Wichowa, M. (1995). Idea pogardy świata i nędzy człowieka w literaturze polskiego baroku. W: A. Nowicka-Jeżowa, M. Hanusiewicz, A. Karpiński (red.). Literatura polskiego baroku. W kręgu idei. Lublin: Wydawnictwo KUL. 237–256. | pl |
dc.references | Wichowa, M. (2010). Dzieło Diega de Estella „O wzgardzie świata i próżności jego” w przekładzie ks. Augustyna Kochańskiego jako poradnik medytacji. Problemy komunikacji literackiej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. | pl |
dc.contributor.authorEmail | krystyna.krawiec-zlotkowska@upsl.edu.pl | |
dc.identifier.doi | 10.18778/1733-0319.27.12 | |