Sachsenhausen czy Ravensbrück? Nowe źródła i możliwości interpretacyjne dotyczące okoliczności śmierci bł. bp. Władysława Gorala (1898–1945)

Abstract

Bishop Władysław Goral is one of the 108 beatified Polish martyrs of World War II. As an auxiliary bishop of Lublin, he was sentenced by a German Nazi court to death in 1939, which was subsequently commuted to life imprisonment. In view of the incomplete source data, it was assumed, after long scholarly discussion, that his death occurred between February and April 1945 in the Sachsenhausen concentration camp, where he was imprisoned for more than five years. This assumptionis challenged by a newly discovered document from German archives, namely a testimony of Hans Appel, a fellow inmate at Sachsenhausen, who was allegedly taken with Bishop Goral to Ravensbrück concentration camp on April 21, 1945. This article verifies the value of the newly found source. As a result, a hypothesis that Bishop Goral was murdered at Ravensbrück between April 21 and 29, 1945 was put forward, and arguments were made for the new circumstances of his death.

Biskup Władysław Goral należy do grona 108 beatyfikowanych polskich męczenników II wojny światowej. Jako lubelski biskup pomocniczy został w 1939 r. skazany przez niemiecki sąd nazistowski na karę śmierci, zamienioną następnie na dożywotnie więzienie. Wobec niekompletnych danych źródłowych, po długiej dyskusji naukowej, utrwalił się pogląd, że jego śmierć nastąpiła pomiędzy lutym a kwietniem 1945 r. w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen, gdzie był więziony przez ponad pięć lat. Dotychczasowy stan wiedzy na ten temat podważa nowo odkryty dokument z niemieckich archiwów. Są to zeznania Hansa Appela, współwięźnia z KL Sachsenhausen, który 21 kwietnia 1945 r. miał wraz z bp. Goralem zostać przewieziony do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. W artykule została zweryfikowana wartość ostatnio odnalezionego dokumentu. W rezultacie postawiono hipotezę o zamordowaniu bp. Gorala w Ravensbrück pomiędzy 21 a 29 kwietnia 1945 r. i przedstawiono argumentację przemawiającą za nowymi okolicznościami jego śmierci.