„Prywatne sprawy” urzędników w guberni grodzieńskiej za panowania Mikołaja I w świetle materiałów archiwalnych Narodowego Archiwum Historycznego Białorusi w Grodnie

Abstract

W wyniku zaborów oraz z aneksją wschodnich ziem Rzeczypospolitej w granicach Imperium Rosyjskiego znaleźli się również mieszkańcy dawnej Polski, którzy stali się odtąd poddanymi cara. Polityka rządu została skierowana na przekształcenie przyłączonych terenów na wzór rosyjski, zwłaszcza w sferze administracyjnej, stopniowo też w prawodawczej. Nowa rzeczywistość zmusiła społeczeństwo do zmiany zwierzchnika i lojalizmu wobec nowego monarchy. Urzędnicy pochodzenia polskiego, zatrudnieni w administracji podległej władzy rosyjskiej, zostali objęci takim samym systemem biurokratycznym, jaki obowiązywał w Rosji. Celem artykułu jest przedstawienie sytuacji społecznej urzędników guberni grodzieńskiej, zatrudnionych w lokalnej administracji za panowania cara Mikołaja I. Szczególną uwagę poświęcam urzędnikom kancelaryjnym, zajmującym niższe stanowiska. Analiza materiałów archiwalnych takich jak formularze osobowe (formularne spiski) czy korespondencja urzędowa znajdujących się w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Grodnie, pozwoliła na zarysowanie najważniejszych problemów z jakimi borykali się przedstawiciele tej grupy zawodowej.

As a consequence of the partitions and the annexation of the eastern lands of the Commonwealth, the citizens of the former Polish territory found themselves within the borders of the Russian Empire and became the subjects of the tsar. The government’s policy was aimed at transforming the annexed lands to the Russian manner, especially in the administrative aspect, and also consequently in the legislative one. The new reality forced people to change sovereignty and loyalty to a new monarch. Polish officials employed in the administration subordinate to the Russian authorities became a part of the same bureaucratic system as in Russia. The aim of the article is to present the social situation of officials from the Grodno province employed in the local administration during the reign of Tsar Nicholas I. I particularly focused on the officials from the lower positions. Analyzing the archival materials such as personal forms (formal conspiracies) or official correspondence found in the National Historical Archives of Belarus in Grodno, allowed me to stress the most important problems that representatives of this professional group were facing.