Dialog w nieliberalno-konstytucyjnym uniwersum

Abstract

W artykule przedstawiono tradycję dialogowego transformowania polskiego sytemu niedemokratycznego w demokratyczny, by przejść do poszczególnych kwestii łączących się z kryzysem demokracji, ochrony praw człowieka i rządów prawa. Dialog i konsensus to piękne symbole polskich przemian demokratycznych zainicjowanych przy Okrągłym Stole. Niestety jednak szybko stały się niewygodne dla pewnej części polskich polityków i społeczeństwa. Negacja dialogowej formuły podejmowania decyzji w praktyce demokratycznej przekuta została w sukces wyborczy roku 2015, a następnie stała się podstawą rozwiazywania sporów w nieliberalnej Polsce. W tym kontekście wydaje się, że rozważając ewentualne sposoby zażegnania kryzysu i cofnięcia niekorzystnych zmian ustrojowych, powinniśmy uwzględnić także kwestię dialogu oraz jego znaczenia w demokratycznej praktyce. Kryzys ustrojowy, którego elementem jest głęboka niezgoda co do oceny podejmowanych działań oraz ich systemowego charakteru, może być rozwiązany na różne sposoby. Mogą to być zmiany ustrojowe, zmiany ustawowe, wymiana elit politycznych czy też elit urzędniczych. U zbiegu wszystkich sposobów zażegnania kryzysu pozostaje jednak dialog i wola jego prowadzenia tak, aby wszystkie argumenty zostały należycie przedstawione, wysłuchane i rozważone. Uzyskane w taki sposób porozumienie może pretendować do akceptowanego powszechnie i trwałego rozwiązania sytuacji kryzysowej. Niestety od dość dawna już woli takiego działania w Polsce nie ma, a od roku 2015 niechęć do dialogu wydaje się być jednym z elementów nowego systemu. Tekst powstał w ramach realizacji NCN, 2018/29/B/HS5/00232, „Konstytucjonalizm nieliberalny w Polsce i na Węgrzech”