Konstytucyjna zasada niezależności Najwyższego Urzędu Kontroli Republiki Czeskiej

Abstract

Artykuł przedstawia głównie fakty, ale są to fakty istotne. Dają one podstawę do sformułowania kilku spostrzeżeń: obok instytucji głowy państwa, parlamentu, rządu, administracji publicznej i sądów najwyższe organy kontroli należą do najbardziej typowych składników współczesnego państwa – występują w 195 krajach; większość konstytucji (np. około 4/5 konstytucji państw europejskich) zawiera co najmniej krótki przepis ustanawiający najwyższy organ kontroli, czasem określający jego miejsce w systemie organów państwa i główne zasady jego działania; po raz pierwszy w historii Czech konstytucja ustanawia najwyższy organ kontroli33, lecz poświęcony temu art. 97 jest bardzo lakoniczny; blankietowość przepisu ułatwia powstanie niespójności w systemie obowiązującego prawa, np. ustawa o NUK opiera się na innej koncepcji Urzędu, niż wynika z konstytucji (kolegialność zamiast struktury monokratycznej), w związku z czym sądy musiały rozstrzygać niejasności co do zakresu kontroli; wreszcie wynikająca z konstytucji zasada niezależności Urzędu od parlamentu nie działa w pełni; ustawa o NUK reguluje tryb zewnętrznej kontroli finansowej Urzędu, ale brak wyraźnego określenia relacji wobec ustawy wcześniejszej, wydanej w innej sytuacji ustrojowej i w innym celu, przyczynił się do wydania wyroku, który może budzić wątpliwości co do zgodności z konstytucją i ustawą o NUK; przykłady te wskazują, że gdy postanowienia konstytucji są ogólnikowe, są narażone na wypaczanie ich koncepcji w wyniku działań organów państwa.