Konceptualizm prawniczy jako ogólna teoria prawa

Abstract

Celem artykułu jest prezentacja teorii, która umożliwia wyjaśnienie obowiązywania prawa. Teoria ta nosi nazwę: konceptualizm prawniczy – ogólna teoria prawa. Opisywana teoria umożliwia wyjaśnienie obowiązywania prawa, jest również teorią wyjaśniającą istnienie zjawisk takich jak prawo i obowiązek. Pytanie o to, dlaczego obowiązuje prawo, powinno skutkować pytaniem o to, czym prawo jest. Już nawet tylko badanie empiryczne, np. badanie źródeł prawa lub aktów stosowania prawa, pozwala stwierdzić, że prawo jest pewnym systemem. Powstaje jednak natychmiast pytanie o to, czego systemem prawo jest. Co stanowi składowe tego systemu? I znów, badania empiryczne wskazują, że w przepisach czytamy zwykle o obowiązkach lub uprawnieniach, czasem o wolnościach. U źródeł badań leży moja nieufność co do trafności pozytywizmu, normatywizmu i prawa natury. Proponowana teoria stanowi nowe podejście do obowiązywania prawa i (po części) również do jego wykładni. Celem nie jest krytyka teorii zastanych. Teorie te krytykowane były, szczególnie bliska jest mi krytyka normatywizmu dokonana przez J. Wróblewskiego1. Wskazane teorie odrzucam nie tyle dlatego, że uważam, iż są one nietrafne, ale raczej dlatego, że mam wątpliwość, czy są trafne.