Polskie pociągi pancerne w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1921

Abstract

Pociąg pancerny to opancerzony parowóz wraz z kilkoma wagonami, uzbrojony w działa i karabiny maszynowe. Broń ta rozwijała się od wynalezienia pociągu w 1825 roku. Polska nie miała tradycji użycia pociągów pancernych. Rozwój tej broni, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, następował w oparciu o wzorce zaczerpnięte od zaborców. Podczas wojny polsko-bolszewickiej ich wykorzystaniu sprzyjał rozległy teren, na którym toczyły się działania wojenne. Dla ich przebiegu istotne było posiadanie kontroli nad liniami i węzłami kolejowymi, co osiągano dzięki użyciu pociągów pancernych. Intensywność walk i zapotrzebowanie wojska na ten rodzaj broni przy jednoczesnym braku odpowiednich zakładów i fachowców powodowały, że duża część tych maszyn nie pochodziła z fabryk lecz była doraźnie improwizowana za pomocą materiałów znajdujących się pod ręką. Sprawdzenie się pociągów pancernych w boju w trakcie wojny z bolszewikami sprawiło, że w okresie międzywojennym nadal rozwijano ten rodzaj broni. Z powodzeniem wykorzystano go podczas II wojny światowej, po której nastąpił schyłek pociągów pancernych.

An armored train is an armored steam locomotive with several wagons, armed with cannons and machine guns. This weapon has evolved since the invention of the train in 1825. Poland did not have a tradition of using armored trains. The development of this weapon, after Poland regained independence in 1918, followed the patterns taken from the partitioning powers. During the Polish-Soviet war, their use was favored by the vast terrain on which the hostilities took place. For their course, it was important to have control over railway lines and junctions, which was achieved thanks to the use of armored trains. The intensity of the fighting and the military's need for this type of weapon, with the simultaneous lack of appropriate plants and specialists, meant that a large part of these machines did not come from factories but was temporarily improvised with the use of materials at hand. The effectiveness of armored trains in battle during the war with the Bolsheviks meant that in the interwar period this type of weapon was still being developed. It was successfully used during World War II, which was followed by the decline of armored trains.