Prace fortyfikacyjne cezarian i pompejańczyków pod Dyrrachium (48 r. p.n.e.)

Abstract

W trakcie kampanii prowadzonych podczas wojny galijskiej oraz wojny domowej Gajusz Juliusz Cezar wielokrotnie prowadził działania oblężnicze, osobiście dowodząc co najmniej 17 oblężeniami. Cezar niejednokrotnie wykazywał się w ich trakcie innowacyjnością, której najbardziej znanym przykładem jest budowa podwójnej linii umocnień wokół Alezji w 52 r. p.n.e., która pozwoliła Rzymianom odeprzeć ataki zarówno galijskiej odsieczy, jak i oblężonych. Niemniej interesujące wydają się działania oblężnicze, podjęte przez Cezara pod Dyrrachium w roku 48 p.n.e., którym poświęcony został niniejszy artykuł. Wykazał się on wówczas szczególną kreatywnością i śmiałością, otaczając liczniejszą armię Gnejusza Pompejusza Wielkiego pasem umocnień o długości ok. 25 km. W artykule analizie poddano następujące kwestie: topografia miejsca działań wojennych; przyczyny rozpoczęcia działań fortyfikacyjnych przez Cezara; rodzaje umocnień wznoszonych przez jego podkomendnych; roboty fortyfikacyjne wykonywane przez pompejańczyków i ich działania, mające na celu spowolnienie prac przeciwnika; czynniki umożliwiające przełamanie blokady przez wojska Pompejusza. W zakończeniu przedstawiono oceny przedsięwzięcia Cezara, a także podjęto próbę odpowiedzi na pytanie o wyjątkowość działań prowadzonych pod Dyrrachium z punktu widzenia starożytnej sztuki wojennej. Podstawę źródłową analizy stanowi przekaz III księgi Commentarii de bello civili Cezara (BC III, 41–54; 58–72), uzupełniony o relacje innych autorów starożytnych.

During the campaigns of the Gallic War and the Civil War, Gaius Julius Caesar repeatedly led siege operations, personally commanding at least 17 sieges. Caesar repeatedly demonstrated innovation during them, the most famous example of which is the construction of a double line of fortifications around Alesia in 52 BCE, which allowed the Romans to repel the attacks of both the Gallic relief and the besieged. Siege operations undertaken by Caesar at Dyrrachium in 48 BC, to which this article is devoted, seems no less interesting. At that time, he showed particular creativity and boldness by surrounding the more numerous army of Gnaeus Pompey the Great with a belt of fortifications some 25 km long. The article analyses the following issues: the topography of the battle site; reasons for initiating the fortification effort by Caesar; types of fortifications erected by his soldiers; the fortification works carried out by the Pompeians and their actions to slow down the enemy's work; the factors enabling Pompey's army to break the blockade. In the conclusion, assessments of Caesar's undertaking were presented, and an attempt to answer the question about the uniqueness of the activities carried out under Dyrrachium from the point of view of the ancient art of war was made. The source basis for the analysis is the account of Book III of Caesar's Commentarii de bello civili (BC III, 41–54; 58–72), supplemented by the accounts of other ancient authors.