dc.contributor.author | Dakowicz, Przemysław | |
dc.date.accessioned | 2024-02-27T12:06:24Z | |
dc.date.available | 2024-02-27T12:06:24Z | |
dc.date.issued | 2015-12-10 | |
dc.identifier.citation | Dakowicz P., Poeta (bez)religijny: O twórczości Tadeusza Różewicza, Literaturoznawstwo. Sylwetki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015, https://doi.org/10.18778/7969-647-5 | pl |
dc.identifier.isbn | 978-83-7969-647-5 | |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/50445 | |
dc.description.abstract | Pisarską biografię Różewicza otwierają młodzieńcze wiersze religijne publikowane w miesięczniku Związku Sodalicji Mariańskich Uczniów Szkół Średnich w Polsce „Pod Znakiem Marji”, zamykają zaś prośba o chrześcijański pochówek, stwierdzenie przynależności do Kościoła katolickiego oraz ekumeniczne wezwanie do zgody między „rozdzielonymi wyznaniami” i do przezwyciężania różnic dzielących „kultury i narody”. Między tymi biegunami rozciąga się wielowątkowa twórczość poetycka, prozatorska i dramaturgiczna Różewicza, który przez wiele lat przedstawiany był przez badaczy literatury jako apostata, ateista lub ‒ w najlepszym razie ‒ agnostyk. Do takiego postrzegania autora Głosu Anonima przyczyniły się jego własne dzieła, ze słynnymi wierszami Lament i Ocalony na czele, oraz specyficzny kształt powojennego życia społeczno-kulturalnego, którego komunistyczni inżynierowie wyjątkowo ochoczo akcentowali wątki w kulturze i sztuce współbrzmiące z bliską im ideologią. Na niniejszą książkę złożyły się artykuły z kilku ostatnich lat. Punktem wyjścia jest tu późny wiersz nauka chodzenia, którego bohaterem uczynił Różewicz protestanckiego teologa Dietricha Bonhoeffera, twórcę koncepcji „chrześcijaństwa bezreligijnego”, wedle którego chrześcijanin współczesny musi zanurzyć się w „bezbożny” świat, by – w jedności ze Zbawicielem – doświadczyć ostatecznego opuszczenia i ogołocenia. W dwóch tekstach otwierających książkę autor stara się udowodnić, że teologia autora Naśladowania skłoniła Różewicza do ponownego przemyślenia problemu wiary i stała się podstawą rozwiązania elementarnej sprzeczności sformułowanej w słynnym wierszu bez: „życie bez boga jest możliwe / życie bez boga jest niemożliwe”. Od czasu opublikowania nauki chodzenia nie sposób mówić o Różewiczu inaczej niż jako o „poecie (bez)religijnym”. W kolejnych artykułach ukazano związek twórczość Różewicza z katastrofizmem Dwudziestolecia, przede wszystkim z myślą Stanisława Ignacego Witkiewicza i poddano szczegółowej analizie i interpretacji trzy redakcje wiersza ***[Czas na mnie…] z przełomowego tomu Płaskorzeźba, próbując dowieść, że w przestrzeni międzytekstowej ujawnia się tu procesualna i dynamiczna świadomość człowieka „(bez)religijnego”, który „nie wierzy w Boga, ale jest człowiekiem… wierzącym”. W aneksie znajdzie Czytelnik zapis rozmowy z Janem Stolarczykiem, długoletnim wydawcą dzieł Różewicza, do której doszło latem 2011 r. w Nowym Sączu. Jej przedmiot stanowi biograficzno-pisarskie tło relacji łączącej Tadeusza Różewicza i Czesława Miłosza. | pl |
dc.language.iso | pl | |
dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl |
dc.relation.ispartofseries | Literaturoznawstwo. Sylwetki | pl |
dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ | |
dc.subject | Tadeusz Różewicz | pl |
dc.subject | Dietrich Bonhoeffer | pl |
dc.subject | Czesław Miłosz | pl |
dc.subject | poezja po apokalipsie | pl |
dc.subject | wiersz fantomowy | pl |
dc.title | Poeta (bez)religijny: O twórczości Tadeusza Różewicza | pl |
dc.title.alternative | Poeta (bez)religijny: O twórczości Tadeusza Różewicza | en |
dc.type | Book | |
dc.rights.holder | © Copyright by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2015 | pl |
dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Literatury i Tradycji Romantyzmu | pl |
dc.identifier.eisbn | 978-83-7969-648-2 | |
dc.references | Braun K., Różewicz T., Języki teatru, Wrocław 1989. Różewicz T., Historia pięciu wierszy, Wrocław 2011. | pl |
dc.references | Różewicz T., Nowosielscy Z. i J., Korespondencja, oprac. K. Czerni, Kraków 2009. | pl |
dc.references | Różewicz T., Margines, ale…, oprac. J. Stolarczyk, Wrocław 2010. | pl |
dc.references | Różewicz T., odpowiedź na ankietę Chrystus w oczach niechrześcijan, „Znak” 1998, nr 10. | pl |
dc.references | Różewicz T., Utwory zebrane, t. I–XII, Wrocław 2003–2006. | pl |
dc.references | Wbrew sobie. Rozmowy z Tadeuszem Różewiczem, oprac. J. Stolarczyk, Biuro Literackie, Wrocław 2011. | pl |
dc.references | Browarny W., Tadeusz Różewicz i nowoczesna tożsamość, Kraków 2013. | pl |
dc.references | Brzozowski J., Mieszkaniec krainy bez światła, w: Dlaczego Różewicz. Wiersze i komentarze, red. J. Brzozowski i J. Poradecki, Łódź 1993. | pl |
dc.references | Brzozowski J., Notatki na marginesie dwóch wierszy Tadeusza Różewicza, „Czytanie Literatury” 2 [2013]. | pl |
dc.references | Dębicz M., komentarz do: T. Różewicz, List do umarłego, „Dialog” 1999, nr 8. | pl |
dc.references | Drewnowski T., Walka o oddech. Bio-poetyka. O pisarstwie Tadeusza Różewicza, Kraków 2002. | pl |
dc.references | Fiut A., Po śmierci Boga (O twórczości Tadeusza Różewicza), „Teksty Drugie” 1993, nr 3. | pl |
dc.references | Franaszek A., To będzie zupełnie jak w tem życiu było”. Zaświaty u Herberta, Różewicza, Miłosza, „Kontrapunkt. Magazyn Kulturalny »Tygodnika Powszechnego«” 2000, nr 8/9. | pl |
dc.references | Gutowski W., Aluzje biblijne i symbolika religijna w poezji T. Różewicza, w: tenże, Wśród szyfrów transcendencji. Szkice o sacrum chrześcijańskim w literaturze polskiej XX wieku, Toruń 1994. | pl |
dc.references | Heck D., Różewicz mistyczny (Z notatek), „Teksty Drugie” 1994, nr 2. Janion M., To co trwa, „Twórczość” 2000, nr 5. | pl |
dc.references | Januszkiewicz M., Horyzonty nihilizmu. Gombrowicz, Borowski, Różewicz, Poznań 2009. | pl |
dc.references | Jaworski S., „Piszę, więc jestem”. O procesie twórczym w literaturze, Kraków 1993. | pl |
dc.references | Kass W., Zostały dla nas złoża najciemniejsze?, w: Dorzecze Różewicza, red. Stolarczyk, Wrocław 2011. | pl |
dc.references | Kłak T., Liryka Sodalisa. O juweniliach poetyckich Tadeusza Różewicza, w: tenże, Spojrzenia. Szkice o poezji Tadeusza Różewicza, Katowice 1999. | pl |
dc.references | Kruszewski W., Deus desideratus. Sacrum w poetyckim dziele Tadeusza Różewicza, Lublin 2005. | pl |
dc.references | Kruszewski W., Rękopisy i formy. Badanie literatury jako sztuka odnajdywania pytań, Lublin 2010. | pl |
dc.references | Kunz T., Strategie negatywne w poezji Tadeusza Różewicza. Od poetyki tekstu do poetyki lektury, Kraków 2005. | pl |
dc.references | Łukasiewicz J., TR, Kraków 2012. | pl |
dc.references | Majchrowski Z., Różewicz, Wrocław 2002. | pl |
dc.references | Morawiec A., Tadeusza Różewicza wycieczka do muzeum (i biblioteki), „Czytanie Literatury” 2 [2013]. | pl |
dc.references | Nawrocka E., Mówienie ze środka klęski, „Tytuł” 1992, nr 1. | pl |
dc.references | Nycz R., Tadeusza Różewicza „tajemnica okaleczonej poezji”, w: Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej, Kraków 2012. | pl |
dc.references | Przybylski R., Droga do Emaus, „Odra” 1970, nr 5. | pl |
dc.references | Rozmowa ponad wodami Oceanu. Korespondencja Tadeusza Różewicza i Pawła Mayewskiego (1959–1970), oprac. i przygotowanie do druku T. Kłak, „Kresy” 2006, nr 1–2. | pl |
dc.references | Skrendo A., Tadeusz Różewicz i granice literatury. Poetyka i etyka transgresji, Kraków 2002. | pl |
dc.references | Solski Z. W., Fiszki Tadeusza Różewicza. Technika kompozycji w dramacie i poezji, Opole 2011. | pl |
dc.references | Sulikowski A., Dokąd właściwe – „Matka odchodzi”? Sacrum w badaniach literackich, w: „Matka odchodzi” Tadeusza Różewicza, red. I. Iwasiów i J. Madejski, Szczecin 2002. | pl |
dc.references | Szczukowski D., Tadeusz Różewicz wobec niewyrażalnego, Kraków 2008. | pl |
dc.references | Śnieżko D., Stary poeta wysiaduje. Interpretacja mitograficzna, w: „Matka odchodzi” Tadeusza Różewicza, red. I. Iwasiów i J. Madejski, Szczecin 2002. | pl |
dc.references | Witosz M., Słowo i milczenie w poezji Tadeusza Różewicza końca XX i początku XXI wieku, [cyfrowa kopia rozprawy doktorskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. Ewy Jaskółowej, dostępna w internetowej Śląskiej Bibliotece Cyfrowej], Katowice 2007. | pl |
dc.references | Augustyn św., Wyznania, tłum. oraz wstępem i kalendarium opatrzył Z. Kubiak, Kraków 1997. | pl |
dc.references | Bethge E., Dietrich Bonhoeffer. Świadek Ewangelii w trudnych czasach, przeł. ks. B. Milerski, Bielsko-Biała 2003. | pl |
dc.references | Bielik-Robson A., Inna nowoczesność. Pytania o współczesną formułę duchowości, Kraków 2000. | pl |
dc.references | Bonhoeffer D., Modlitwy i wiersze więzienne, przeł. K. Wójtowicz CR, Kraków 2005. | pl |
dc.references | Bonhoeffer D., O odpowiedzialności, przeł. J. Filek, Kraków 2001. | pl |
dc.references | Bonhoeffer D., Widerstand und Ergebung. Briefe und Aufzeichnungen aus der Haft, hrsg. von Eberhard Bethge, München 1952. | pl |
dc.references | Bonhoeffer D., Wybór pism, wybór, opracowanie, noty wstępne A. Morawska, Kraków 1969. | pl |
dc.references | Borman M. syn, Życie na przekór cieniom, przeł. B. Kupis, Warszawa 2006. | pl |
dc.references | Cantor G., O pozaskończoności, w: Filozofia matematyki. Antologia tekstów klasycznych, wybór przekład i komentarze R. Murawski, Poznań 2003. | pl |
dc.references | Davies N., Moorhouse R., Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego. Vratislavia – Breslau – Wrocław, przeł. A. Pawelec, Kraków 2002. | pl |
dc.references | Gajcy T., O wawrzyn, w: Pisma. Juwenilia – przekłady – wiersze – poematy – dramat – krytyka i publicystyka literacka – varia, przygotował oraz wstępem i posłowiem opatrzył L.M. Bartelski, Kraków 1980. | pl |
dc.references | Gawor L., Katastrofizm konsekwentny. O poglądach Mariana Zdziechowskiego i Stanisława Ignacego Witkiewicza, Lublin 1998. | pl |
dc.references | Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, wyd. 2. poszerzone i poprawione, Wrocław 1988. | pl |
dc.references | Goebbels J., Die Tagebücher: Sämtliche Fragmente, hrsg. E. Fröhlich, München 1987. | pl |
dc.references | Jan Paweł II, katecheza chrystologiczna wygłoszona w Watykanie 27 kwietnia 1987 roku (http://www.apostol.pl/janpawelii/katechezy/jezus-chrystus/jezus-chrystus-syn-cz%C5%82owieczy [dostęp: 3.11.2014]. | pl |
dc.references | Milerski B., Religia a Słowo. Krytyka religii w ujęciu Dietricha Bonhoeffera i Paula Tillicha, Łódź 1994. | pl |
dc.references | Mickiewicz A., Dziady, Warszawa 2004. | pl |
dc.references | Morawska A., Chrześcijanin w Trzeciej Rzeszy, Warszawa 1970. | pl |
dc.references | Napiórkowski A., OSPPE, Wstęp, do: D. Bonhoeffer, Życie wspólne, przeł. Wójtowicz, Kraków 2001. | pl |
dc.references | Nietzsche F., Wiedza radosna, przeł. L. Staff, Warszawa 1910–1911. | pl |
dc.references | Pascal B., Myśli, przeł. oraz wstępem i objaśnieniami opatrzył T. Żeleński (Boy), Warszawa. 2008. | pl |
dc.references | Podgórzec Z., Mój Chrystus. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Białystok 1993. | pl |
dc.references | Steinert M., Hitler, przeł. K. Skawina, Wrocław 2001. | pl |
dc.references | Wiosenna sesja Synodu Diecezji Wrocławskiej, „Zwiastun Ewangelicki” 2005, nr 7. | pl |
dc.references | Witkiewicz S.I., Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia. Szkice. estetyczne, oprac. J. Degler i L. Sokół, Warszawa 2002. | pl |
dc.references | Wyka K., Krzysztof Baczyński 1921–1944, Kraków 1961. | pl |
dc.identifier.doi | 10.18778/7969-647-5 | |