Wpływ zmian politycznych na kontakty Łemków (Rusnaków) z polskiej i słowackiej strony Karpat

Abstract

Łemkowie stanowią najdalej na zachód wysuniętą grupę ludności rusińskiej, odrębną pod względem kulturowym, religijnym i językowym, tak od ludności polskiej, jak i od słowackiej. Począwszy od XIV wieku aż do roku 1944, zamieszkiwali oni zwarty obszar, ciągnący się wydłużonym klinem po polskiej i słowackiej stronie Karpat, od rzek Solinki i Laborca na wschodzie, po Poprad na zachodzie. Nazwa Łemko pojawiła się w pierwszej połowie XIX wieku. Jest wprowadzonym do literatury naukowej lokalnym ludowym przezwiskiem. Została rozpowszechniona przez polskich i słowackich etnografów, lecz bardzo długo była w ogóle nie znana wśród ludności rusińskiej. Dopiero w okresie międzywojennym została powszechnie przyjęta jako nazwa własna przez Rusinów północnej strony Karpat. Natomiast po stronie słowackiej nazwa Łemko jest praktycznie do dzisiaj nie znana wśród ludności rusińskiej, która określa się etnonimem Rusin, Rusnak. Nie zmienia to jednak faktu, że pod względem etnicznym, kulturowym, językowym i religijnym ludność rusińska zamieszkująca po obu stronach Karpat stanowi jedną grupę.