| dc.description.abstract | Nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UV) emitowane przez
słońce lub sztuczne źródła powoduje oparzenia słoneczne i stany zapalne skóry, a w
konsekwencji jest przyczyną fotostarzenia, czy też nowotworów skóry. Uszkodzenia DNA,
indukowane promieniowaniem UVA, zachodzą w sposób pośredni, przez tworzenie wolnych
rodników i innych reaktywnych form tlenu (ROS), ale także bezpośrednio poprzez indukcję
powstawania fotoproduktów - cyklobutanowych dimerów pirymidynowych (CPD).
Podwyższony poziom ROS oraz uszkodzenia DNA inicjują kilka kaskad transdukcji sygnału,
m.in. z udziałem białka aktywującego-1 (AP-1) i czynnika jądrowego kappa B (NF-kB) w
celu uwolnienia cytokin prozapalnych. Ponadto wytwarzanie ROS prowadzi do
oksydacyjnych modyfikacji innych makrocząsteczek i struktur komórkowych (np. białek,
błon), co może wywołać śmierć komórki, najczęściej na drodze apoptozy. Miejscowe
stosowanie filtrów przeciwsłonecznych wraz z endogenną fotoprotekcją antyoksydacyjną jest
ogólną strategią ochrony skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania UV.
Dotychczas niewiele jest badań dotyczących potencjału fotoochronnego ekstraktów
izolowanych z różnych organów i gatunków jesionów, a nieliczne badania nad fotoochronną
rolą ekstraktów z liści oliwki i ziaren niepalonej kawy dotyczą głównie fotoochrony przed
promieniowaniem UVB. Mechanizmy fotoochronnego działania wybranych surowców
roślinnych są słabo poznane.
Zasadniczym celem badań było określenie roli ekstraktów pochodzących z
naturalnych surowców roślinnych, z rodziny Oleaceae i Rubiaceae, w odpowiedzi komórek
skóry na promieniowanie UVA. Celem badań była ocena potencjału fotoochronnego
ekstraktów z liści oliwki europejskiej (Olea europaea) oraz z nasion kawy (Coffea robusta),
które są popularnymi suplementami diety, a także trzech ekstraktów z surowców zielarskich -
kory i liści jesionu wyniosłego (Fraxinus excelsior) oraz kory jesionu koreańskiego (F.
rhynchophylla) wobec fibroblastów skóry (linii Hs68) w warunkach in vitro oraz poznanie
mechanizmów fotoprotekcji. Podstawą hipotezy badawczej było założenie, że badane
ekstrakty roślinne chronią ludzkie fibroblasty skóry przed szkodliwymi skutkami
promieniowania UVA, ujawniając jednocześnie właściwości antyoksydacyjne,
antyapopototyczne oraz przeciwzapalne.
Na podstawie otrzymanych wyników można stwierdzić, że wszystkie analizowane
ekstrakty roślinne wykazują porównywalne, skuteczne działanie fotoochronne wobec
fibroblastów skóry Hs68 poddanych działaniu promieniowania UVA (8 J/cm2), co wynika przede wszystkim z ich antyoksydacyjnych właściwości (redukcja stresu oksydacyjnego) i
zdolności do hamowania procesu apoptozy (szczególnie na szlaku mitochondrialnym) oraz
ograniczania senescencji. Skuteczność zmiatania ROS i hamowania powstawania uszkodzeń
DNA w naświetlanych fibroblastach jest porównywalna z działaniem fotoochronnym związku
referencyjnego (kwercetyny), co może wynikać z synergistycznego działania składników
ekstraktów i/lub z ich większej fotostabilności. Ekstrakty roślinne modulują
wewnątrzkomórkowe szlaki sygnalizacyjne poprzez zmianę równowagi redox za
pośrednictwem układu tioredoksyna/reduktaza tioredoksyny i przyczyniają się do hamowania
kaskad, w które zaangażowane są białka p53, AP-1 oraz czynnik transkrypcyjny NFκB, a
także powodują aktywację kaskady białka Klotho. Ekstrakty z kory F. excelsior i F.
rhynchophylla oraz ekstrakt z nasion C. robusta hamują indukowaną promieniowaniem UVA
ekspresję metaloproteinaz macierzy pozakomórkowej, przede wszystkim MMP-1, ale także
MMP-3 i MMP-9. Badane ekstrakty wykazują właściwości przeciwzapalne, wpływając na
zmniejszenie poziomu interleukiny-2 oraz TNFα wydzielanych przez leukocyty.
Uzyskane wyniki dostarczają nowych dowodów dotyczących ochronnego działania
ekstraktów otrzymywanych z nasion kawy, liści oliwki i kory jesionów przed szkodliwym
wpływem promieniowania UVA. Otrzymywane z tanich surowców, naturalne,
standaryzowane ekstrakty roślinne, bogate w składniki aktywne, takie jak kwasy
chlorogenowe, oleuropeina, czy pochodne kumarynowe, dodane do receptury tradycyjnych
filtrów UV, mogą poprawić skuteczność ich działania, co jednocześnie umożliwiłoby
zmniejszenie zawartości filtrów syntetycznych. | pl_PL |
