dc.contributor.author | Pleszczyński, Jan | |
dc.contributor.editor | Barańska-Szmitko, Anna | |
dc.contributor.editor | Filipczak-Białkowska, Anita | |
dc.date.accessioned | 2023-07-26T10:25:05Z | |
dc.date.available | 2023-07-26T10:25:05Z | |
dc.date.issued | 2023 | |
dc.identifier.citation | Pleszczyński J., Komunikologia znaturalizowana, [w:] Teorie i praktyki komunikacji 2, red. A. Barańska-Szmitko, A. Filipczak-Białkowska, WUŁ, Łódź 2023, https://doi.org/10.18778/8331-181-4.18 | pl_PL |
dc.identifier.isbn | 978-83-8331-181-4 | |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/47641 | |
dc.description.abstract | W artykule przedstawiam zarys pewnej filozoficznej teorii komunikacji, którą nazywam komunikologią znaturalizowaną. Koncepcja ta bardzo mocno akcentuje biologiczne determinanty komunikacji, które są zawsze obecne w procesach i zjawiskach komunikacyjnych. Staram się pokazać, że współczesna komunikacja, coraz bardziej sprzężona z nowoczesnymi technologiami medialnymi, sprzyja i katalizuje ujawnianie się w świecie ludzkim nadmiarowego racjomorfizmu (termin ten zaczerpnąłem z ewolucyjnej epistemologii Konrada Lorenza). Hejt, fake-newsy, postprawdę, a nawet zasadę „publikuj albo giń” można traktować jako efekty tej racjomorficznej nadwyżki. Jednocześnie wskazuję, że w sferze intersubiektywności ujawnia się zupełnie nowy fenomen, nieznany w przedinternetowych epokach komunikacyjnych, który – przez analogię do biologicznego racjomorfizmu – określam jako technoracjomorfizm albo racjomorfizm technologiczny. Okazuje się bowiem, że mechanizmy, wedle których działają nowoczesne technologie cyfrowe wykazują wiele analogi do mechanizmów racjomorficznych. | pl_PL |
dc.language.iso | pl | pl_PL |
dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl_PL |
dc.relation.ispartof | Teorie i praktyki komunikacji 2; | |
dc.rights | Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe | * |
dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ | * |
dc.subject | filozofia komunikacji | pl_PL |
dc.subject | komunikologia | pl_PL |
dc.subject | racjomorfizm | pl_PL |
dc.subject | technoracjomorfizm | pl_PL |
dc.title | Komunikologia znaturalizowana | pl_PL |
dc.type | Book chapter | pl_PL |
dc.page.number | 261-276 | pl_PL |
dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie | pl_PL |
dc.identifier.eisbn | 978-83-8331-182-1 | |
dc.references | Awdiejew A. (2016), Filozoficzne podstawy metodologii gramatyki komunikacyjnej, w: Komunikatywizm – przyszłość nauki XXI wieku, red. G. Habrajska, Primum Verbum, Łódź, s. 71–89. | pl_PL |
dc.references | Braddie M., Harms W. (2020), Evolutionary epistemology, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2020 Edition), ed. E.N. Zalta, https://plato.stanford.edu/cgi-bin/encyclopedia/ archinfo.cgi?entry=epistemology-evolutionary (dostęp: 20.11.2022). | pl_PL |
dc.references | Campbell D.T. (1974), Evolutionary epistemology, w: The Philosophy of Karl R. Popper, ed. P.A. Schilpp, La Salle, Philadelphia, s. 412–463. | pl_PL |
dc.references | Couldry N., Hepp A. (2017), The Mediated Reality, Polity Press, Cambridge–Malden. | pl_PL |
dc.references | Czarnocka M. (2012), Podmiot poznania a nauka, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń. | pl_PL |
dc.references | Danto A.C. (1967), Naturalism, w: The Encyclopedia of Philosophy, vol. 5, ed. P. Edwards, Macmillan, New York, s. 448–450. | pl_PL |
dc.references | de Waal F. (2017), Bystre zwierzę. Czy jesteśmy dość mądrzy, aby zrozumieć mądrość zwierząt?, Copernicus Center Press, Kraków. | pl_PL |
dc.references | Dennett D.C. (2017), Od bakterii do Bacha. O ewolucji umysłów, przeł. K. Bielecka, M. Miłkowski, Copernicus Center Press, Kraków. | pl_PL |
dc.references | Dziobkowski B. (2008), Naturalizm Quine’a, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria”, nr 4 (68), s. 117–135. | pl_PL |
dc.references | Filozofować w kontekście nauki (1987), red. M. Heller, A. Michalik, J. Życiński, Polskie Towarzystwo Teologiczne, Kraków. | pl_PL |
dc.references | Fiske J. (1999), Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, przeł. A. Gierczak, Wydawnictwo Astrum. | pl_PL |
dc.references | Fiut I.S. (2018), Czy możliwy jest „czwarty świat” w modelu EE Karla R. Poppera?, „Filozofia i Nauka”, nr 6, s. 9–26. | pl_PL |
dc.references | Fiut I.S., Urbaniak M. (2017), Wiedza w perspektywie ewolucyjnej, Wydawnictwo Aureus, Kraków. | pl_PL |
dc.references | Fleck L. (1986), Powstanie i rozwój faktu naukowego, przeł. M. Tuszkiewicz, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin. | pl_PL |
dc.references | Fleischer M. (2007), Ogólna teoria komunikacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław. | pl_PL |
dc.references | Flusser V. (1998), Komunikologie, S. Fischer Verlag GmbH, Frankfurt am Main. | pl_PL |
dc.references | Grobler A. (2019), Nieredukcyjna analiza wiedzy, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria”, nr 4 (113), s. 199–214. | pl_PL |
dc.references | Hudzik J. (2017), Wykłady z filozofii mediów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Kahneman D. (2012), Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, przeł. P. Szymczak, Media Rodzina, Poznań. | pl_PL |
dc.references | Kreft J. (2021), Władza platform. Za fasadą Google, Facebooka i Spotify, Universitas, Kraków. | pl_PL |
dc.references | Kuhn T. (2001), Struktura rewolucji naukowych, przeł. H. Ostromęcka, Fundacja Aletheia, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Kulczycki E. (2015), Dwa aspekty komunikacji. Założenia komunikologii historycznej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań. | pl_PL |
dc.references | Levinson P. (1999), Miękkie ostrze, czyli historia i przyszłość rewolucji informacyjnej, przeł. H. Jankowska, Wydawnictwo Spectrum, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Lorenz K. (1977), Odwrotna strona zwierciadła. Próba historii naturalnej ludzkiego poznania, przeł. K. Wolicki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Lorenz K. (1983), Kants Lehre vom Apriorischen im Lichte gegenwärtiger Biologie, w: Die Evolution des Denkes, Hrsg. K. Lorenz, F.M. Wuketits, Piper Verlag, München–Zürich. | pl_PL |
dc.references | Lorenz K. (1986), Regres człowieczeństwa, przeł. A.D. Tauszyńska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Lorenz K. (1996), Tak zwane zło, przeł. A.D. Tauszyńska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996. | pl_PL |
dc.references | Lumsden Ch.J., Wilson E.O. (1983), Promethean Fire. Reflections on the Origin of Mind, Harvard University Press, Cambridge. | pl_PL |
dc.references | Manovich L. (2006), Język nowych mediów, przeł. P. Cypryański, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Mersch D. (2010), Teorie mediów, przeł. E. Krauss, Wydawnictwo Sic!, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Osika G. (2016), Tożsamość osobowa w epoce cyfrowych technologii komunikacyjnych, Universitas, Kraków. | pl_PL |
dc.references | Pleszczyński J. (2013), Epistemologia komunikacji medialnej. Perspektywa ewolucyjna, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin. | pl_PL |
dc.references | Popper K.R. (1987), Die erkenntnistheoretische Position der Evolutionäre Erkenntnistheorie, w: Die Evolutionäre Erkenntnistheorie: Bedingungen, Lösungen, Kontroversen, Hrsg. R. Riedl, F.M. Wuketits, Parey, Berlin–Hamburg. | pl_PL |
dc.references | Popper K.R. (1992), Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, przeł. A. Chmielewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Popper K.R., Eccles J.C. (1983), The Self and its Brain, Routledge & Kegan Paul, London– New York. | pl_PL |
dc.references | Quine W.V.O. (1986), Epistemologia znaturalizowana, w: tenże, Granice wiedzy i inne eseje, przeł. B. Stanosz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 106–125. | pl_PL |
dc.references | Quine W.V.O. (1993), Natural kinds, w: Naturalizing Epistemology, ed. H. Kornblith, The MIT Press, Cambridge, s. 57–75. | pl_PL |
dc.references | Riedl R. (1976), Strategie der Genesis, Piper Verlag, München. | pl_PL |
dc.references | Roth G. (2018), Wahrnehmung und Erkenntnis: Grundzüge einerneurobiologisch fundierten Erkenntnistheorie, w: Wirklichkeit oder Konstruktion? Sprachtheoretische und interdisziplinäre Aspekte einer brisanten Alternative, Hrsg. E. Felder, A. Gardt, De Gruyter, Berlin– Boston, s. 194–219. | pl_PL |
dc.references | Ruse Mi. (1985), Evolutionary epistemology: Can Sociobiology Help?, w: Sociobiology and Epistemology, ed. J.H. Fetzer, D. Reidel Publishing, Dordrecht, s. 249–265. | pl_PL |
dc.references | Stanosz B. (1986), Wstęp, w: W.V.O. Quine, Granice wiedzy i inne eseje, przeł. B. Stanosz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 5–15. | pl_PL |
dc.references | Stanovich K.E., West R.E. (2000), Individual differences in reasoning: Implications for the rationality debate?, “Behavioral and Brain Science”, no. 23, s. 645–726. | pl_PL |
dc.references | Strawson P.F. (1994), Analiza i metafizyka, przeł. A. Grobler, Znak, Kraków. | pl_PL |
dc.references | Thimm C., Anastasiadis M., Einspänner-Pflock J. (2018), Media logic or media logics? An introduction to the field, w: Media Logic(s) Revisited. Modelling the Interplay between Media Institutions, Media Technology and Societal Change, ed. C. Thimm, M. Anastasiadis, J. Einspänner-Pflock, Palgrave Macmillan, Cham, s. 1–8. | pl_PL |
dc.references | Vollmer G. (1985), Was können wir wissen? Die Natur der Erkenntnis, Hirzel Verlag, Stuttgart. | pl_PL |
dc.references | Wendland M. (2014), Filozoficzne i metodologiczne podstawy historii komunikacji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań. | pl_PL |
dc.references | Woleński J. (2015), Naturalizm: blaski i cienie, w: Polski Zjazd Filozoficzny. Księga streszczeń, red. L. Godek, M. Musiał, M. Woszczak, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań, s. 21–43. | pl_PL |
dc.identifier.doi | 10.18778/8331-181-4.18 | |