Streszczenie
Gramatyka komunikacyjna wprowadza kryteria funkcjonalne podziału na części mowy. Podobne kryteria można znaleźć w dziewiętnastowiecznej gramatyce Antoniego Krasnowolskiego. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, jak dalece gramatyka Krasnowolskiego stanowiła ujęcie na swe czasy nowe, spójne, a z dzisiejszego punktu widzenia, również funkcjonalne.
Porównuję wybrane zagadnienia, takie jak: predykaty, metapredykaty i predykatywy, czasowniki niefleksyjne, przymiotniki, funkcje przypadków (na przykładzie dopełniacza), aktualizatory temporalne, operatory interakcyjne zwane przez autora „przysłówkami formalnymi” w ujęciu Krasnowolskiego oraz gramatyki komunikacyjnej A. Awdiejewa i G. Habrajskiej. Pokazuję też, jak intuicja pozwoliła autorowi Systematycznej składni dostrzec problem rozmijania się formy z funkcją, zjawisko, które współcześnie jest opisywane jako formy izomorficzne i nieizomorficzne.