Uniwersalność i wyjątkowość procesu stawania się emerytem w PRL. Analiza jakościowa pamiętników konkursowych

Abstract

Becoming a retiree is a multidimensional and diverse process, the experience of which constructs identity as well as impacts people’s quality of life after ending the longest phase of their life, namely professional work. The aim of the study is to describe what the retirement meant for individuals during the communist period. The empirical material was based on 12 contest memoirs constituting an emotional, subjective, and extensive descriptions of the lived experience of becoming a retiree in the social context of the reality of the Polish People’s Republic. The material was coded, analyzed, and interpreted in order for the process patterns to be reconstructed. The emerging collections of common experiences were juxtaposed with the results of Bruno Synak’s research based on a sample of 284 young retirees who retired on average six years later than the authors of the said diaries. The study shows a wide range of meanings, subjective opinions, and the models identity changes from an employee to a retired person, all of which are embedded in the culture of social realism.

Stawanie się emerytem jest procesem wielowymiarowym i różnorodnym, którego sens doświadczenia konstruuje tożsamość oraz wpływa na jakość życia ludzi po zakończeniu najdłuższej fazy ich życia – pracy zawodowej. Cel badania to opisanie, czym było dla jednostki przejście na emeryturę w okresie PRL. Materiał empiryczny stanowiło dwanaście pamiętników konkursowych, które są subiektywnym, emocjonalnym i obszernym opisem przeżytego doświadczenia stawania się emerytem w społecznym kontekście rzeczywistości PRL-u. Materiał został poddany kodowaniu, analizie i interpretacji w celu wyłonienia wzorów procesu. Zbiory wspólnych przeżyć zostały zestawione z wynikami badań przeprowadzonych przez Brunona Synaka na próbie 284 młodych emerytów, którzy przeszli na emeryturę średnio sześć lat później niż autorzy pamiętników. Badanie pokazuje wiele znaczeń, subiektywnych osądów, modeli zmiany tożsamości z pracownika w emeryta, które osadzone są w kulturze realizmu socjalistycznego.