Nie ma wody na pustyni – realizacja programów polityki zdrowotnej przez jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego w Polsce

Abstract

Poviat level local government units are obliged to create and implement health policy programmes, which results from the tasks assigned to them in health care. The article verifies to what extent poviats/cities with poviat status fulfill these tasks by implementing health policy programmes, and whether there is a relationship between the implementation of such programmes and the prosperity of the poviat, indicators describing the health of the population and the poviat’s own healthcare hospitals. As a result of the study, it was found that in units that implement health programmes (diseases of affluence, cancer), there are lower death rates. At the same time, only 38% of poviats and 70% of cities with poviat status actually implemented such programmes. The main reasons for such a low percentage of counties forming the above‑mentioned programmes should be considered insufficient structural (law) and institutional (units that can help in the creation of such programmes) support as well as problems with the staff and lack of know‑how of local government units. The development of a central register of programmes, better legislative solutions, modification or development of other models of health policy (focusing on prevention and health promotion) and educational support for local governments could contribute to the improvement of the situation.

Jednostki samorządu terytorialnego stopnia powiatowego zobowiązane są do tworzenia i realizacji programów polityki zdrowotnej, co wynika z wyznaczonych im zadań w ochronie zdrowia. W artykule poddano weryfikacji, w jakim stopniu powiaty/miasta na prawach powiatu wywiązują się z tych zadań poprzez realizację programów polityki zdrowotnej oraz czy istnieje związek między realizacją takich programów a zamożnością powiatu, wskaźnikami opisującymi stan zdrowia populacji oraz posiadaniem przez powiat własnych podmiotów leczniczych. W wyniku przeprowadzonego badania stwierdzono, że na terenie jednostek, które realizują programy zdrowotne (choroby cywilizacyjne, nowotwory), występują niższe wskaźniki zgonów. Jednocześnie zaledwie 38% powiatów i 70% miast na prawach powiatu faktycznie realizowało takie programy. Za główne powody tak niskiego odsetka powiatów tworzących wyżej wymienione programy należy uznać niewystarczające wsparcie strukturalne (prawo), instytucjonalne (jednostki mogące pomóc w tworzeniu takich programów) oraz problemy z kadrą i braki w know‑how pracowników JST. Do poprawy sytuacji mogłyby przyczynić się: powstanie centralnego rejestru programów, lepsze rozwiązania legislacyjne, modyfikacja lub budowanie innych modeli polityki zdrowotnej (stawiających na profilaktykę i promocję zdrowia) oraz wsparcie edukacyjne dla samorządów.