Bases para un estatuto cientifico de la literatura

Abstract

Jaka jest podstawa naukowego poznania dzieła literackiego (literatury)? Przy rozważaniu tego nader skomplikowanego zagadnienia należy brać pod uwagę to wszystko, co się wiąże z badaniem i poznawaniem sztuki słowa. Niniejsza rozprawa, rozważając elementy teorii nauki, zmierza do wykazania, że literatura (dzieła literackie, fakty literackie) mieści się w zakresie „nauk faktycznych” (rzeczowych) z uwagi na to, że w obręb jej zainteresowań poznawczych wchodzą obiekty nacechowane realnością przedmiotową, indywidualną i społeczną. "To są podstawowe przesłanki ukształtowania całego szeregu składników naukowego poznania literatury. Prymarne założenia naukowego określania literatury w jej skomplikowanych uwarunkowaniach dadzą się sprowadzić do trzech uzupełniających się nawzajem wyznaczników. Pierwszym z nich jest racjonalność, to znaczy przestrzeganie fundamentalnych zasad posługiwania się metodą dedukcyjną w formułowaniu uporządkowanych twierdzeń i propozycji poznawczych. Drugim obiektywność, czyli ujawnianie prawidłowości i układów funkcjonujących w literaturze w sposób obiektywny, proponowanie modeli poznawczych umotywowanych przez samą literaturę. Wreszcie trzecim wyznacznikiem jest możność podlegania pełnej weryfikacji w skonfrontowaniu z doświadczeniem uzyskanym przez obserwację i stosowne dla tego typu poznania eksperymentowanie. W naukowej teorii literatury funkcjonują różne, bardzo istotne odmiany i aspekty poznawania faktów literackich; należą do nich takie, jak rzeczowe czy przedmiotowe (faktyczne), ujmujące i charakteryzujące obiekty literackie, analityczne ukazujące wszelkie odmiany form literackich oraz ich wewnętrzne ukształtowanie, wreszcie weryfikujące, metodyczne, systematyzujące, podstawowe i generalizujące, interpretujące, oceniające, porównujące, pragmatyczne. W rezultacie należy stwierdzić, że kształtowanie podstaw poznania dzieła literackiego (literatury) zmierza do uformowania określonego modelu teoretycznego opisu i interpretacji zjawisk literackich, odpowiadającego rygorom postępowania naukowego.