| dc.description.abstract | Rzadko się zdarza, by w którymkolwiek okresie literatury dialog był zupełnie nieobecny w rejestrze
gatunków literackich. W dobie Renesansu opiera się on o trzy głównie modele: Platona,
Cicerona, Lucjana z Samosat, a zostaje utwierdzony dzięki teoretycznej myśli — między innymi —
Sigoniusa, który śmiało na jego korzyść uogólnia Poetykę Arystotelesa. Staje się on-ulubionym narzędziem
wykładu filozoficznego; porzuca średniowieczny teren sformalizowanego sprzeciwu,
aby stać się środkiem wyrazu filozoficznej refleksji, względnie otwartej (dla poglądów przeciwnika,
które podejmuje kunsztownie, licząc się z oczekiwanymi reakcjami czytelnika); dąży do przekonania
czytelnika, ale w atmosferze wymiany myśli. Jest dialog bliski listowi, rozmowie (według
Policjana — il Polizano). Stanowi on formę odsłaniającą pełnię jakiejś mentalności, jak to wykazał
Garin. Jest on także obrazem komunikacji ,,samej w sobie”; dla Bernardyna ze Sieny wszelka
lektura jest rozmową, tak jak nią jest w oczach Bruniego znajomość przeszłości. W Niemczech
łaciński dialog jest bądź filozoficzny lub teologiczny, bądź szkolny. Według Mikołaja z Kuzy
dialog trafnie odpowiada sporządzonemu na własnym terytorium przez umysł ,„,nieoświecony”
inwentarzowi, i służy realizacji indywidualnej i kolektywnej poglądu, że prawdziwa wiedza jest
w Bogu. De pace fidei (1453) jest wzorcem epistemologicznego otwarcia inkarnowanego w dialog.
We Włoszech dominuje w XV wieku łaciński dialog, w XVI wieku dialog w języku „gminnym”.
U Pontana dydaktyzm i teatralność uzupełniają się z powodzeniem, jak tego sobie życzył Lucjan
z Samosat. | pl_PL |
