Pursuances and Challenges for State Aid in the Time of Crisis

Abstract

Pomoc publiczna stanowi jeden z instrumentów polityki państwa w gospodarce rynkowej. Pomocą publiczną jest przysporzenie korzyści finansowych ze środków publicznych, w sposób, który mógłby naruszać konkurencję. Założenia Strategii Lizbońskiej i zalecenia określone przez Radę Europy wskazują na konieczność zredukowania rozmiarów pomocy, ze szczególnym uwzględnieniem pomocy zniekształcającej konkurencję, oraz prowadzenie bardziej przejrzystego systemu jej przyznawania. W latach 2000–2007 łączna wartość pomocy publicznej w Polsce wyniosła 20,2 mld euro, co daje wartość przeciętną na poziomie 2,5 mld euro rocznie. Łączna wartość pomocy publicznej w okresie 2000–2007 dla 15 krajów Unii Europejskiej wynosiła 477,2 mld euro, co w przeliczeniu na kraj oznacza średnią na poziomie 3,9 mld euro rocznie. Łączna wartość pomocy publicznej dla 27 krajów Unii Europejskiej wyniosła 535,9 mld euro, co w przeliczeniu na jeden kraj oznacza średnią roczną na poziomie 2,5 mld euro. Z powyższego wynika, że łączna wartość pomocy publicznej dla UE 27 stanowi 112% wartości pomocy publicznej UE 27. Oznacza to, że kraje nowe w UE oddziałują w niewielkim stopniu na pomoc publiczną ogółem. Należy też zwrócić uwagę, że kraje UE-15 dokonały restrukturyzacji swoich gospodarek w latach 80 i 90tych XX wieku. Polska i inne kraje postkomunistyczne włączone w struktury UE są wciąż na początku drogi restrukturyzacji gospodarki, podczas gdy „stare” kraje Unii Europejskiej proces ten zakończyły. Zauważyć należy, że kraje UE-15, będąc aktualnie w dużo lepszej sytuacji niż pozostałe kraje, wymagają od pozostałych krajów, które znajdują się w gorszej sytuacji niż ta, w której się znajdowały one kilkanaście lat temu, stosowania zasad jakie same aktualnie stosują. Analizując problematykę pomocy publicznej zwrócić należy uwagę na specyfikę uwarunkowań Polski w porównaniu do krajów Europy Zachodniej. Polskę charakteryzuje relatywnie wysoka stopa bezrobocia, niedokończony proces restrukturyzacji, słabość strukturalna sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Wydaje się, że kryzys finansowy lat 2007–2008 i wiążące się z tym spowolnienie gospodarcze w 2008 stawiają nowe wyzwania dla polityki Unii Europejskiej w zakresie pomocy publicznej, szczególnie tej przeznaczonej na ratowanie i restrukturyzację. Jednak dotychczasowe doświadczenia wskazują, że pomoc w związku z kryzysem została udzielona wyłącznie starym krajom UE. Należy zwrócić uwagę, że o ile w Polsce dotychczas nie było znaczących potrzeb pomocy w związku z kryzysem finansowym, jednak występują innego rodzaju potrzeby.