Biography and realism

Abstract

Definicje realizmu sformułowane przez Fryderyka Engelsa (przedstawienie typowych charakterów w typowych sytuacjach w zgodzie z rzeczywistością) oraz przez René Welleka (obiektywne przedstawienie współczesnej rzeczywistości społecznej) zdają się wykluczać biografię. Pierwsza, ponieważ w biografii mogą występować nietypowe postacie i sytuacje, druga zaś dlatego, że nie dotyczy przeszłości. Realizm w biografii może być rozpatrywany jako jedna z form obiektywnego przedstawienia rzeczywistości. Autor biografii dąży do stworzenia w swym dziele wrażenia prawdy przez zastosowanie dwu środków: wprowadzenie konkretnych faktów i użycie odpowiednich środków artystycznych. Głównym składnikiem owych materiałów faktograficznych jest stosowanie dokumentacji, cytowanie autentycznych danych i zapisów dokumentalnych, dalej przedrukowywanie listów i dzienników osobistych. To wszystko bywa uzupełniane składnikami dalszego planu, mianowicie aktualną historią społeczną, polityczną i gospodarczą. Wszelkie zabiegi artystyczne obliczone są na ukształtowanie odpowiedniego napięcia dramatycznego za pomocą specjalnego potraktowania zgromadzonego w biografii materiału. Autor posługuje się bardzo zróżnicowaną techniką, wprowadzając elementy mniej lub więcej zaskakujące czytelnika, wyróżniki ściśle chronologiczne, kreuje czas psychologiczny, układa różnorodne szczegóły towarzyszące i w odpowiednich miejscach lokalizuje pewne treści szczegółowe, ogniskujące w sobie zasadniczy sens dzieła. Czterech biografów z różnych epok literackich, mianowicie Plutarch, Boswell, Stendhal i Andre Maurois wprowadzili do tego gatunku literackiego w różnorodnej proporcji zasady realizmu faktów i realizmu środków artystycznych. Znamienną cechą stylu Plutarcha jest wyraźna nierealistyczność oraz łączenie iluzji zawartych w biografii z treściami mocno tkwiącymi w realiach życia. Inaczej postępował Boswell; ten pisarz z ogromną skrupulatnością gromadzi elementy „realizmu faktograficznego” w postaci konkretnych danych uporządkowanych w układzie chronologicznym, czemu stale towarzyszy wyraźny realizm środków artystycznych. Stendhal wyposaża swe biografie w duży zasób konkretnych danych i materiałów autorytatywnych, jednakże przynajmniej połowa tych danych nie jest traktowana zbyt ściśle i dokładnie. André Maurois, w przeciwieństwie do Stendhala, w swych biografiach: stosuje zasadę kształtowania obrazu życia w wyższym stopniu, niż to ma miejsce w powieści. Akceptuje on założenia „realizmu faktograficznego”, przy czym za pomocą odpowiednich ukształtowań stylu osiąga silne elementy realistyczne. Takie oto są niesubstancjalne pokrewieństwa między biografią a powieścią realistyczną.