Deutsche Übersetzungen des "Pan Tadeusz"

Abstract

Przekłady arcydzieła polskiej epiki mają w Niemczech długą, niemal stutrzydziestoletnią historię, już bowiem w 1836 roku ukazało się tam tłumaczenie Pana Tadeusza pióra R. O. Spaziera jako pierwsze spośród dziewięciu przekładów (bądź całości dzieła, bądź jego większych fragmentów), ukazujących się na przestrzeni XIX i XX w. Nie wszystkie one odpowiadają wysokim wymogom sztuki tłumaczenia. Większość ich autorów uważała za swój główny cel dokładne oddanie metrum oryginału, polskiego trzynastozgłoskowca, całkowicie obcego niemieckiej poezji. Ucierpiały na tym i wierność przekładu, i jego jakość estetyczna, i sam język niemiecki, kaleczony niejednokrotnie dla rymu i rytmu. Jedynie S. Lipinerowi udało się z tej próby wyjść obronną ręką: jego przekład (1882) jest nie tylko czytelny i wierny, ale i poetycki. Z dotychczasową tradycją tłumaczenia Pana Tadeusza trzynastozgłoskowcem zerwał po raz pierwszy W. Panitz (1955). ale jego stroficzny przekład jest tuk wolny, że uważać go można raczej za parafrazę polskiej epopei. Jeszcze inną droga poszedł ostatni tłumacz Pana Tadeusza, Hermann Buddensieg, poeta, historyk literatury i krytyk literacki, który jako wydawca pisma „Mickiewicz-Blätter” oddaje nieocenione usługi w dziele popularyzacji polskiej literatury w NRF. Buddensieg zastąpił w swym przekładzie (1963) polski trzynastozgłoskowiec niemieckim heksametrem —- najczęstszą i już od czasów Klopstocka, Vossa i Goethego zadomowioną miarą wierszową wielkich utworów epickich. Już przez to samo wyeliminował uczucie obcości, jakie musiał wywoływać u niemieckiego czytelnika trzynastozgłoskowiec. Heksametr pozwolił też tłumaczowi na niezwykle wierne oddanie każdego najdrobniejszego obrazu i każdej właściwości stylu, atmosfery całości i polskiego kolorytu, a ponieważ tłumacz łączy w sobie zalety uczonego i poety, jego utwór stoi także pod względem artyzmu na najwyższym poziomie. W rezultacie stworzył Buddensieg nie tylko najlepszy dotychczasowy niemiecki przekład Pana Tadeusza, ale równocześnie dzieło, które śmiało może stanąć w jednym rzędzie z najwybitniejszymi osiągnięciami sztuki przekładowej w Niemczech.