Жанровые изменения раннeй советской драматургии "Мистерия-буфф" В. Маяковского
Streszczenie
Wczesna dramaturgia radziecka zwracała się nie tylko ku realistycznym formom
teatralnym, ale również ku takim, które by za pośrednictwem skrótu teatralnego
umożliwiły odtworzenie treści i sensu przewrotu rewolucyjnego, uchwycenie
epiki jego wydarzeń. W swych dramatach porewolucyjnych Majakowski tworzy
stylizowany, teatralny model rzeczywistości. W Misterium-buffo sięga po alegoryczną
formę paraboli dramatycznej (rewolucja porównana jest do potopu
światowego, który omył grzeszną ziemię i wskrzesił ją do nowego życia). Inspirację
formalną czerpie z teatru średniowiecznego. Forma sztuki, wyrastająca z gatunkowego
i fabularnego planu misterium, łączy się jednakże i z innymi rodzajami
dawnego teatru (moralitet, fraszka satyryczno-polityczna, dramat ludowy).
Misterium-buffo nie stanowi bowiem czystego genetycznie odbicia gatunku misterium,
lecz jest nowoczesnym, zmodernizowanym pogłosem dramatycznych, ludowo-
widowiskowych form epok minionych, jest gatunkową hybrydą.
Sztuka Majakowskiego zasymilowała tradycję dramaturgii średniowiecznej nie
tylko pod względem gatunkowym, ale i strukturalnym, ponieważ zachowała panoramiczną
zasadę konstrukcyjną misterium. Majakowski dążył także do zobrazowania
świata w jego szerokiej skali i powiązaniach, usiłował stworzyć „miniaturę
świata między ścianami cyrku”, a więc typ theatrum mundi, popularnego
zwłaszcza niegdyś w teatrze barokowym. Rozszerzał jednakże jego koncepcję przez
zobrazowanie światowych, społeczno-politycznych kataklizmów. Usiłowania Majakowskiego
skierowane na wytworzenie teatru historii świata korespondowały
z analogiczną tendencją twórczą w ówczesnym dramacie europejskim, który w epoce
pożogi wojennej i wstrząsów rewolucyjnych zastanawiał się nad losami ludzkości.
Misterium-buffo jednakże nie jest wyłącznie pogłosem literackim dawnego
teatru. Znalazły w nim także swe odbicie ideowo-artystyczne dążenia teatru europejskiego
do wytworzenia dramatu masowego (davovćho). Wydaje się, że wczesna,
rewolucyjna dramaturgia radziecka nawiązuje pod pewnym względem przede
wszystkim do dramaturgii epoki wielkiej rewolucji francuskiej, do jej tendencji
formalnych, choć oczywiście podanych w bardziej dojrzałym kształcie artystycznym,
tworząc niejednokrotnie zaskakujące, ideowo-tematyczne analogie i paralele,
które mówią wiele o drogach i prawach rozwoju sztuki w epokach wstrząsów rewolucyjnych.
Collections