Francis Beaumont's wonder of the stage: "The Knight of the Burning Pestle"

Abstract

Robiąc w tytule aluzję do określenia przez Ben Jonsona Szekspira jako „dziwu sceny” (the wonder of the stage) i umieszczenia obok niego Francisa Beaumonta (1584-1616), autor uzasadnia rangę komedii tego dramaturga jej historią i charakterem. Mimo kompletnego niepowodzenia jej na scenie w 1608 lub 1609 r., przetrwała ona w druku (1613) i stała się natchnieniem dla pisarzy takich jak R. B. Sheridan i inni dzięki swej niezwykłej strukturze. Istnieją trzy powody do zainteresowania się "Rycerzem płonącego tłuczka": 1. Jest to sztuka skomponowana na zasadzie „budowania pomostu” między widownią i sceną, i na zasadzie „teatru w teatrze”. Wychodzi daleko poza renesansowe i późniejsze kontakty z publicznością uosobionych Prologów i Epilogów, wyzyskując innowacje Szekspira w Śnie nocy letniej, w Hamlecie i Henryku IV i wprowadza na scenę jednocześnie dwie rywalizujące ze sobą sztuki. 2. Jest ona prawie niewyczerpalnym źródłem aluzji i odsyłaczy do „romansu” teatralnego i do nigdy nie kończących się romansów rycerskich typu Amadisa, których głównym odbiorcą w czasach Beaumonta stawało się pospólstwo londyńskie, dyktujące dramaturgom tematy i formy. Rycerz jest burleską protestującą przeciw rezygnacji z rozsądku, poezji i dramatyczności dobrego romansu scenicznego. Autor rozprawy omawia aluzje w tekście komedii do co najmniej 15 współczesnych sztuk, do 9 romansów powieściowych i wskazuje około 40 piosenek i ballad śpiewanych w burlesce, które nadają jej rysy musicalu. 3. Trzecim powodem, dla którego Rycerz płonącego tłuczka zasługuje na uwagę, jest fakt, że jest to rzadka nawet w bogatej angielskiej literaturze nonsensu sztuka, w której dramaturg wypowiada swoje idee za pomocą nonsensu na poziomie nie tylko nonsensu werbalnego, lecz także na poziomie świata przedstawionego - sytuacji, charakterów i akcji. Kontynuuje tradycję Szekspirowską łączenia nonsensu, humoru i poezji. W Polsce tekst sztuki jest dostępny w przekładzie Krystyny Berwińskiej.