Das ,Unheimlicheʻ in JAROSŁAW MAREK RYMKIEWICZʼ Umschlagplatz und IGOR OSTACHOWICZʼ Noc żywych Żydów [Nacht der lebenden Juden]

Abstract

Das ,Unheimlicheʻ rührt sowohl in Jarosław Marek Rymkiewiczʼ Umschlagplatz als auch in Igor Ostachowiczʼ Noc żywych Żydów [Nacht der lebenden Juden] weniger von einer romantischen Faszination am Gespenstischen als vielmehr von einem tiefsetzenden kollektiven Trauma her – ein Trauma, entspringend einem Schuldkomplex, der nur schwer objektivierbar ist. Dieses Trauma lässt das, was Améry als ,Heimat‘ und Flusser als ,Wohnen‘ bezeichnet, brüchig und fragwürdig werden. Allein die Auseinandersetzung mit dem diesem Trauma und diesem Schuldkomplex zugrundeliegenden Menschheitsverbrechen vermag einen Ausweg aus dieser Dynamik des ,Unheimlichen‘ zu bahnen.

In the novels Umschlagplatz by Jarosław Marek Rymkiewicz and Noc żywych Żydów [The Night of Living Jews] by Igor Ostachowicz, the “uncanny” is less a result of a romantic fascination with ghosts than an emblem of deep collective trauma. This trauma arises from a guilt complex which is difficult to objectify. As a result of this trauma, the notion Améry calls “homeland” and Flusser defines as “a place to live”, appears fragile and questionable. Only dealing with the crimes underlying this trauma and guilt may pave the way out of the dynamic of the “uncanny”.

W powieści Umschlagplatz JAROSŁAWA MARKA RYMKIEWICZA oraz w powieści Noc żywych Żydów IGORA OSTACHOWICZA ,niesamowitość’ jest wynikiem nie tyle romantycznej fascynacji upiorami, ile głębokiej traumy zbiorowej. Ta trauma jest spowodowana kompleksem winy, który wymyka się próbom zobiektywizowania. Owa trauma sprawia, że to, co Améry nazywa ,ojczyzną’, a Flusser ,mieszkaniem’, jawi się jako kruche i wątpliwe. Tylko konfrontacja z ludzką zbrodnią leżącą u podstaw tej traumy i poczucia winy może pomóc w znalezieniu wyjścia z dynamiki ,niesamowitości’.