Городское население и нацистская пропаганда в годы Второй мировой войны (на примере городов житомирской области)

Abstract

Naziści systematycznie oddziaływali propagandowo na ludność okupowanej Ukrainy. Nazistowska propaganda była aktywna również wśród mieszkańców miejskiego obwodu żytomierskiego. Ten region ze względu na szereg cech zajmował jedno z centralnych miejsc w polityce okupacyjnej Niemiec. W pobliżu Żytomierza znajdowała się kwatera Heinricha Himmlera oraz powstały kolonie niemieckie Hegewald i Forsterstadt. Region odznaczał się też wieloetniczną ludnością i aktywnym ruchem oporu. Gazety, radio, kroniki filmowe i ulotki stały się głównym narzędziem propagandy nazistowskiej wśród ludności miejskiej obwodu żytomierskiego. Hitlerowcy prowadzili przede wszystkim antyradziecką propagandę wśród mieszkańców miast regionu. Przejawiało się to m.in. niszczeniem zabytków i zmianą nazw niektórych osad związanych z okresem sowieckim. W samych miastach zmieniono nazwę szeregu „radzieckich” ulic, placów i alejek. Od drugiej połowy 1943 r. ekshumacja ofiar NKWD z Winnicy stała się głównym wątkiem antyradzieckiej kampanii propagandowej. Dla nazistów szczególne znaczenie miała propaganda antyżydowska, gdyż niektóre miasta obwodu żytomierskiego (w tym Berdyczów) były w okresie przedwojennym ośrodkami kultury żydowskiej. Propaganda antyżydowska wśród ludności miejskiej miała charakter systemowy i często łączyła się z antyradzieckimi kampaniami propagandowymi. Ważnym obszarem nazistowskiej propagandy w czasie drugiej wojny światowej wśród miejskiej ludności regionu były akcje wspierające politykę okupacyjną i promujące okupacyjny porządek.

The population of the Nazi-occupied territory of Ukraine was systematically influenced by propaganda. Nazi propaganda was aimed at the urban population of the Zhytomyr region. Zhytomyr region occupied one of the central places in the occupation policy of Germany. Heinrich Himmler’s quarter was located near Zhytomyr, and the German colonies Hegewald and Forsterstadt were established here. Zhytomyr region had a multi-ethnic population and was active in the resistance movement. Newspapers, radio, newsreels, and leaflets were the main means of Nazi propaganda among the urban population of the Zhytomyr region. The Nazis carried out anti-Soviet propaganda among the population of the region’s cities. This propaganda was carried out by such methods as the destruction of monuments and changing the names of individual settlements. Streets, squares and alleys began to change in cities. In the second half of 1943 the main method of propaganda was the exhumation of the victims of the Vinnytsia NKVD. Anti-Jewish propaganda occupied a special place. The reason is that some cities in the Zhytomyr region, including Berdychiv, were centers of Jewish culture in the pre-war period. Anti-Jewish propaganda was systemic in nature and combined with anti- -Soviet propaganda campaigns. An important direction of Nazi propaganda during the World War II among the urban population of the region were campaigns aimed at supporting the occupation policy and the occupation order.