Doświadczenia Suwałk z pierwszej i drugiej wojny światowej

Abstract

Suwałki przed pierwszą i drugą wojną światową leżały na wysuniętym północnym obszarze przygranicznym. Ze względu na położenie geograficzne doświadczyły dramatycznych skutków obu wojen. Przed wybuchem pierwszej wojny światowej były stolicą guberni suwalskiej położonej w północnej części Królestwa Polskiego będącego pod zaborem rosyjskim. Obszar guberni wyznaczała na zachodzie granica rosyjsko-pruska. Po zakończeniu wojny i odzyskaniu przez Polskę niepodległości Suwałki znalazły się w granicach II Rzeczypospolitej. Zostały siedzibą starostwa powiatu suwalskiego leżącego w obrębie województwa białostockiego położonego na północy kraju. Powiat na zachodzie graniczył z niemieckimi Prusami Wschodnimi, natomiast na północy i wschodzie z Litwą. Miasto położone w pobliżu granicy pruskiej miało duże znaczenie wojskowe. W razie wojny z Cesarstwem Niemieckim gubernia suwalska traktowana była przez Rosjan jako strefa osłony od strony zachodniej oraz jako przedpole do natarcia w głąb Prus Wschodnich. W II Rzeczypospolitej Suwalszczyzna stanowiła strefę buforową między Litwą i niemieckimi Prusami Wschodnimi oraz stwarzała warunki do planowania oskrzydlającego ataku na jednego lub drugiego przeciwnika. Obie wojny światowe odcisnęły piętno na codziennym życiu miasta i jego mieszkańców. Po wyparciu Rosjan Suwałki i Suwalszczyzna znalazły się pod okupacją niemiecką. Okupanci prowadzili na ogromną skalę eksploatację ekonomiczną obszaru i ludności do końca wojny. Natomiast w okresie drugiej wojny światowej Suwalszczyzna została włączona do Rzeszy Niemieckiej i od pierwszych dni Niemcy przystąpili do fizycznej eksterminacji ludności.

Before the First and Second World Wars, Suwałki was situated in the extreme northern border area. Due to their geographic location, they experienced the dramatic effects of both wars. Before the outbreak of World War I, it was the capital of the Suwałki’s Governorate in the northern part of the Kingdom of Poland under Russian rule. The area of the Governorate was delimited in the west by the Russian-Prussian border. After the end of the war and Poland’s independence regaining, Suwałki became part of the Second Polish Republic. They became the seat of the Suwałki’s District Office of the lying within the Białystok voivodeship in the north of the country. The district bordered on German East Prussia in the west, and with Lithuania in the north and east. The city located near the Prussian border was of great military importance. In the event of a war with the German Empire, the Suwałki’s Governorate was treated by the Russians as a protection zone from the western side and as a foreground for the concentration of troops and an attack deep into East Prussia. In the Second Polish Republic, the Suwałki Region was a buffer zone between Lithuania and German East Prussia. It also created the conditions for planning a flanking attack on one or the other enemy. Both world wars left their mark on the everyday life of the city and its inhabitants. After the Russians were forced out, Suwałki and the Suwałki Region found themselves under German occupation. The occupiers exploited the area and population economically until the end of the war. However, during the Second World War, the Suwałki Region was incorporated into the German Reich and from the first days the Germans started to exterminate the population physically.