Włoskie pasaże w Bibliotece Kórnickiej

Abstract

Właściciele dóbr kórnickich, Działyńscy i Zamoyscy, jako zagorzali polscy patrioci założyli w XIX wieku wspaniałą kolekcję biblioteczną i muzealną, koncentrując się na zbiorach polskich. Do tego należałoby dołożyć angielski anturaż przebudowanego zamku i ogrodu, w których były one eksponowane oraz szczyptę francuskiego stylu bycia w związku z ich częstymi pobytami wśród paryskiej Polonii. Włoskie klimaty były, ogólnie rzecz biorąc, dalekie od tego, na czy m skupiano uwagę w Kórniku. W zbiorach odnajdujemy jednak kilka świadectw tego, iż kultura włoska była uniwersalna i atrakcyjna bez względu na epokę i zainteresowania. Były to przejścia między kulturą włoską, zbudowaną na kulturze łacińskiej, a kulturą europejską, a więc i polską. Zrodziły się w wyniku podążania za trendami, nabywania włoskich przedmiotów i podróżowania na Półwysep Apeniński. W artykule przytoczonych zostanie kilka przykładów na poparcie tezy. Najwcześniejszy motyw włoski dostrzeżemy w XVIIII wieku, kiedy właścicielką Kórnika była Teofila Szołdrska-Potulicka z Działyńskich. Miała ona najprawdopodobniej włoski ogród, który istniał do połowy XIX wieku. Z całą pewnością nie możemy jednak tego stwierdzić, ponieważ źródła sugerują również założenie francuskie. Pozostałe pasaże związane są z XIX wiekiem. W salonach rozbrzmiewała muzyka włoskich kompozytorów oper. Na półkach bibliotecznych pojawiły się liczne stare druki i rękopisy włoskich autorów i wydawców, napisane w języku włoskim. Podróże do Włoch nie były ani częste, ani entuzjastyczne. Głównie stwarzały okazję do politycznej aktywności i spotkań z papieżem, a tylko przy okazji były turystyczną atrakcją. Jan Działyński prowadził na Półwyspie Apenińskim archeologiczne wykopaliska i nabywał przedmioty sztuki starożytnej. Włochy poznajemy oczami rodzin z Kórnika dzięki listom, książkom, kartom pocztowym, obrazom, przedmiotom.

The Działyńskis and Zamoyskis from Kórnik were mainly associated with the Polish collection, the rebuilt English-style castle and frequent journeys to France. Italian motifs were unnoticeable at first glance which is shown to us by few, preserved sources. The universality and the attractiveness of the Italian culture made that it reached Kórnik but these were just transitions between the Italian culture built on the Latin culture and European thus Polish. They were the result of following trends, buying Italian items and travelling to the Apennine Peninsula. The paper presents several examples to support this thesis. The earliest proof comes from the 18th century when Kórnik was owned by Teofila Szołdrska-Potulicka née Działyńska. She probably had an Italian garden which existed until the middle of the 19th century, but we are not entirely sure because of the historical source materials that also show us the French one. The discussion continues to this day. Other examples are related to the 19th century. For example, the music of Italian opera composers resounded in salons. The most significant exemplification are numerous old prints and manuscripts of Italian authors and publishers, and in Italian. Travels to Italy were neither frequent nor enthusiastic. They mainly provided an opportunity for political activities and conversations with the Pope. Only by the way they were a tourist attraction. Jan Działyński conducted archaeological excavations there and acquired objects of ancient art. We get to know Italy through their eyes thanks to letters, books, postcards, paintings, objects.