Vor, in und hinter der Wirklichkeit. Die Annexion der Persönlichkeit in Ingmar Bergmans Filmnovelle "Persona" und in Martin Walsers Novelle "Ein fliehendes Pferd"

Abstract

Jede Existenz wird von der Form verfälscht, aber der Mensch braucht sie, um geboren werden zu können. Die Protagonistin der Filmnovelle Persona von Ingmar Bergman und der Protagonist der Novelle Ein fliehendes Pferd von Martin Walser treten gegen die Formen der sozialen Relationen auf, die ihr Dasein der Authentizität entledigen. Elisabet bringt ihre Existenz bis auf die pränatale Periode zurück, wodurch sie sowohl ihre Form als auch alle von der Realität erzeugten Formen demontiert. Helmut dagegen nimmt ein Spiel mit ihnen auf, indem er sie auf diese Weise konserviert: Er verschiebt seine Existenz an das Ende der postnatalen Periode und gelangt an die Grenze des Todes, der jede Form endgültig vernichtet. Um zu dem ohne Formen nicht auskommenden Leben zurückzukehren, müssen die Protagonisten eine Transplantation der Persönlichkeit vollziehen: Elisabet versucht die Identität von Alma zu übernehmen, und Helmut ist bemüht, die Identität von Klaus an sich zu reißen. Die in ihrer Persönlichkeit eingetretenen Veränderungen werden sichtbarer aus der Perspektive von Sigmund Freud, der auf die Dynamik, Kompliziertheit und Sensibilität der menschlichen Psyche hinweist.

Every existence is falsified by the form but man needs it to be able to be born. The protagonist of the film-novella Persona by Ingmar Bergman and the protagonist of the novella Runaway Horse by Martin Walser rise against the forms of social relations that deprive their being of authenticity. Elisabet turns back her existence to the prenatal period by which she disassembles both her form and all the forms begotten by reality. On the contrary, Helmut takes a game with them by conserving them that way: He pushes his existence to the postnatal period and arrives at the limit of death that finally destroys every form. In order to return to life that cannot get on without forms the protagonists must execute a transplantation of the personality: Elisabet tries to assume the identity of Alma and Helmut attempts to seize the identity of Klaus. The changes occurred in their personality get more evident from the perspective of the theory by Sigmund Freud who points to the dynamics, complexity and sensibility of the human psyche.

Każda forma fałszuje egzystencję, jednak człowiek potrzebuje jej, aby móc się narodzić. Bohaterka noweli filmowej Persona Ingmara Bergmana i bohater noweli Spłoszony koń Martina Walsera występują przeciwko formom społecznych relacji, które pozbawiają ich byt autentyczności. Elisabet cofa swoją egzystencję do okresu prenatalnego, dzięki czemu demontuje zarówno swoją formę, jak i wszystkie formy wytworzone przez rzeczywistość. Helmut natomiast podejmuje z nimi grę, utrwalając je w ten sposób: przesuwa swoją egzystencję na koniec okresu postnatalnego i dociera do granicy śmierci, która każdą formę ostatecznie unicestwia. Aby wrócić do życia, które nie może obyć się bez form, bohaterowie muszą dokonać transplantacji osobowości: Elisabet próbuje przejąć tożsamość Almy, a Helmut usiłuje przywłaszczyć sobie tożsamość Klausa. Zmiany zachodzące w ich osobowości stają się bardziej widoczne z perspektywy teorii Zygmunta Freuda, który wskazuje na dynamikę, złożoność i wrażliwość ludzkiej psychiki.