Odporność z perspektywy ekonomii i finansów. Wybrane problemy

Abstract

Pandemia COVID-19 stanowi ważne wyzwanie dla organizacji międzynarodowych i państw z perspektywy kształtowania instrumentów polityki publicznej. Kategoria odporności wchodzi w liczne, zwykle bardzo złożone interakcje z wieloma istotnymi kategoriami społeczno-ekonomicznymi, istotnymi dla rozmaitych sfer gospodarki, polityki i życia obywateli. Podjęcie próby pokazania odporności z perspektywy ekonomii i finansów – na różnych płaszczyznach analitycznych – może przyczynić się, przynajmniej częściowo, do wypełnienia tej luki. Celem monografii jest uporządkowanie podstaw teoretycznych, metodologicznych i metodycznych odporności w ekonomii i finansach, ze szczególnym uwzględnieniem odporności finansowej gospodarstw domowych. Pomiar i ocena odporności na różnych poziomach wymagają ujęcia dynamicznego i uwzględniania interakcji z pozostałymi kategoriami społeczno-ekonomicznymi, co w konsekwencji znacznie utrudnia projektowanie polityk publicznych, zorientowanych na wzmacnianie odporności in genere. Dobitnym przykładem jest zintegrowany pomiar i ocena odporności ekonomiczno-finansowej gospodarstw domowych, dokonywana przez organizacje międzynarodowe. Koncepcja odporności może być punktem wyjścia do projektowania systemowych rozwiązań problemów gospodarczych, społecznych czy środowiskowych. Istnieje możliwość konfliktu między podejściem makro i mikro, co może – na płaszczyźnie aplikacyjnej – być bardzo korzystne w celu sprawdzenia spójności założeń, podejść i wniosków. Z punktu widzenia polityki publicznej koncepcja resilience, a w szczególności odporności finansowej – jako odporności cząstkowej – umożliwia bardziej pogłębione zrozumienie mechanizmów, w jaki sposób gospodarstwa czy przedsiębiorstwa (w szczególności te z sektora MMŚP) radzą sobie ze wstrząsami i naprężeniami. Jedną z istotnych zalet koncepcji odporności jest próba określenia łącznego wpływu zmian klimatu, procesów społecznych na stopień narażenia na ryzyko szczególnie wrażliwych populacji. Organizacje międzynarodowe z bardzo bogatym zapleczem analitycznym, a także, co istotne, współpracujące ze środowiskiem NGO, opracowały kilka miar i wskaźników do pomiaru odporności.

The COVID-19 pandemic represents an important challenge for international organisations and states from the perspective of shaping public policy instruments. From the analysis of even international recommendations, it turns out that the ‘resilience’ category is often used in documents concerning crisis management. In particular, financial resilience is an important category at a time of increasing variability in the conditions of the functioning of international groupings, states, regions of contemporary organisations and entities. The category of resilience enters into numerous, usually very complex interactions with many important socio-economic categories, important for various spheres of the economy, politics and life of citizens. Attempting to demonstrate resilience from an economic and financial perspective at different analytical levels may contribute, at least partially, to filling this gap. The aim of the monograph is to organise the theoretical, methodical and methodological basis of resilience in economics and finance with particular emphasis on the financial resilience of households.