Od redaktorek. Sztuka w socjologii jakościowej bez rewolucji. Krótkie wprowadzenie

Abstract

This thematic issue focuses on two questions, namely – ‘what place does art occupy in qualitative sociological research?’; and ‘how can joined academic and artistic explorations address the problem of otherness (also within the interaction between artists and social researchers)?’ The foregoing experience indicates that the closest relationship between social sciences and art has been realized within critical approaches. Representing a less radical stance, the author suggests that the key to an effective combination of sociology with artistic activities is to divide the participation of them into different stages or levels of a given research project. While artists would work at the level of designing and conducting interventions as well as encouraging and mobilizing the involvement of the participants and the recipients of the project, the task for sociologists would be to support the planning and organization of the artistic intervention, and, subsequently, to collect materials documenting its course, analyze and interpret its results, and evaluate the whole project in terms of its impact on the social environment and the development of knowledge about the studied aspect of social life. Such an approach makes it possible to ensure the separateness and specialization of both these areas of knowledge production, and takes into account the limitations and requirements that originate from the social context. Signs of making a similar choice have been demonstrated in the contributions within this volume; the authors focus on the analysis of art works and the situation of their creation, leaving the first move to the creativity of artists.

Niniejszy numer tematyczny skoncentrowany jest wokół dwóch pytań: po pierwsze, jakie miejsce zajmuje sztuka w jakościowych badaniach socjologicznych, a po drugie, jak za pomocą działań artystycznych i badawczych można zmierzyć się z problemem inności i obcości (także w relacji artystów i badaczy). Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że najbliższe związki między nauką i sztuką realizowane są w ramach podejść krytycznych i zaangażowanych. Autorka wprowadzenia sugeruje, że kluczem do efektywnego zestawienia socjologii z działaniami artystycznymi w jednym projekcie badawczym jest rozdzielenie ich udziału na różne etapy lub poziomy badania: działania artystyczne najlepiej sprawdzałyby się na poziomie zaprojektowania i przeprowadzenia interwencji oraz zaangażowania uczestników i odbiorców dzieła, a zadaniem socjologów byłoby wspomaganie planowania i organizacji interwencji artystycznej, a następnie zbieranie materiałów dokumentujących jej przebieg, dokonanie ich analizy i interpretacji oraz ewaluacja projektu pod kątem jego wpływu na otoczenie społeczne i rozwój wiedzy o badanym aspekcie życia społecznego. Jest to stanowisko raczej umiarkowane niż radykalne, ale pozwalające zapewnić odrębność i specjalizację obu dziedzin wytwarzania wiedzy i uwzględniające ograniczenia i wymagania pochodzące z kontekstu społecznego. Elementy takiej strategii zastosowali autorzy i autorki artykułów zamieszczonych w tym tomie, koncentrując się na analizie dzieł i sytuacji ich tworzenia, pierwszy ruch pozostawiając artystom.