Granice (teorii) społecznych światów

Abstract

Tekst podejmuje problem granic aplikowalności koncepcji społecznych światów zaproponowanej przez Anselma Straussa. Posługując się swoistym eksperymentem intelektualnym – próbą zastosowania tej koncepcji do opisu krańcowego przypadku, jakim są społeczności konsensualnych sadomasochistów – pokazuje niemożliwe do ujęcia w ramach tej teorii, a kluczowe dla opisu tej grupy, elementy. Specyficzny sposób organizacji podmiotowego doświadczenia i podzielana „definicja sytuacji” w „mocnym” sensie (interpretacja stosowanej przemocy seksualnej) to czynniki, których nie można ująć odwołując się do podmiotowej samoświadomości uczestników interakcji. Cała tradycja interakcjonizmu symbolicznego zaś implicytnie zakłada taki, samoświadomy, kartezjański podmiot wyrażający się głównie w sferze werbalnej. Prześledzenie zmian w pojmowaniu podmiotu w tradycji pragmatyczno-interakcjonistycznej, w której zakorzeniona jest teoria Straussa, pozwala ukazać jej potencjalne ograniczenia. Zmiany w ujmowaniu podmiotu w całości nauk humanistycznych i społecznych każą również bardziej świadomie spojrzeć na stosowanie koncepcji społecznych światów.

This essay opens to scrutiny the Anselm Strauss's social worlds theoretical perspective applicability borders problem. Applying a specific conceptual experiment that consists of an attempt to explore the “extreme” phenomenon of the consensual SM communities by reconstructing the foregoing phenomenon in frame of the social worlds’ theory, this argument is about to elucidate these elements of the theory, that despite of being hard to apprehend, comprise the crucial aspects of the analyzed phenomenon. A unique way of organizing the subjectively lived experience and shared definition of the situation (in this case the interpretations of sexual violence practice) could not be conceptualized on the base of the participant’s subjective self-consciousness. The symbolic interactionist tradition is indirectly based on the idea of Cartesian, self-conscious individual that mainly express its experiences on a verbal interactional level. Therefore, tracing how the notion of the person acting evolves in the interactionist and pragmatic tradition (in which Strauss's theory is rooted in), facilitates recognition of this concept’s potential limits. In fact, strict revisions in the area of subjectivity idea applied in any human and social sciences, that should not be overestimated in the foregoing context, allow a more theoretically conscious look on the social worlds’ theory.