| dc.contributor.author | Sztyber, Radosław | |
| dc.contributor.editor | Gałkowski, Artur | |
| dc.contributor.editor | Gliwa, Renata | |
| dc.date.accessioned | 2020-12-04T11:15:18Z | |
| dc.date.available | 2020-12-04T11:15:18Z | |
| dc.date.issued | 2015 | |
| dc.identifier.citation | Sztyber R., Wokół wybranych propozycji nazewniczych Dembołęckiego w świetle idei Wywodu jedynowłasnego państwa świata, [w:] Mikrotoponimy i makrotoponimy w komunikacji i literaturze, Gałkowski A., Gliwa R. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015, s. 345-358, doi: 10.18778/7969-626-0.32 | pl_PL |
| dc.identifier.isbn | 978-83-7969-626-0 | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/32727 | |
| dc.description.abstract | This paper is an attempt of presenting some linguistic games introduced by Dembołęcki in his most known book from 1633. It has been widely criticized for centuries but as it seems – wrongly or perhaps even rightly, nevertheless because of improper reasons. There are a lot of various indications suggesting that Dembołęcki was a hypocrite who praised Polish nation in showy manner and only outwardly for – in fact – he denounced obvious defects of the noblemen society. The Dembołęcki’s concepts place Poles on the top of nations – in many aspects, as i.a. the oldest people of the globe that should mean possibility of regaining apparently lost rights to rule the whole world. Such an exaggeration must arouse suspicions. The doubts may be also confirmed by peculiar neologisms provided with in the treaty. They appear to be infantile and primitive. Their forms and soundings are thought to reveal “Polish” origins of everything and the entire mankind. However, when analyzing them they become just invented words proving a particular, ideological thesis. For show. There is no need to believe in insinuations stating that e.g. the Greek polis,
similar to the name of Dembołęcki’s compatriots, indicates Polish cities all over the world. There is no need to believe in sentences glorifying Poles thanks to their mythological ancestor Pollux, the adopted ancestor, the same with biblical Gog and identical with him… Baal, as the writer tried to prove. And finally, there is no need to believe that Sigismund III Vasa, a king of Poland, was a successor of Polish superiority since he was imported from Sweden. Dembołęcki, often confabulating (in this case), created an illusion of truth, supported with lexical “discoveries” revealing alleged sense of well-known and common words. Some of them are ecscerpted, described and discussed in this paper. What is interesting, the author has never identified himself with the opinions printed in Treatise; in a cryptogram contained in the only one poem of the book (ending it) he confessed he did not trust his pen’s ink. Besides he opened the main part of his “studies” with a meaning headline: “historical”, which had been earlier defined as… just a prattle. These naming proposals of Dembołęcki shall have become the author’s most innovative and tendentious
offers in his persuasive (propaganda to the highest degree) strategy. And language in general and its features must be considered to be one of more effective instrument of his argumentation. Auxiliary – as M. Kochańska convinced, therefore its actual value should be decreased for the all divagations by Dembołęcki nowadays estimated with the lowest notes. | pl_PL |
| dc.description.sponsorship | Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00. | pl_PL |
| dc.language.iso | pl | pl_PL |
| dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl_PL |
| dc.relation.ispartof | Gałkowski A., Gliwa R. (red.), Mikrotoponimy i makrotoponimy w komunikacji i literaturze, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015; | |
| dc.rights | Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe | * |
| dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ | * |
| dc.subject | Wojciech Dembołęcki | pl_PL |
| dc.subject | literatura baroku | pl_PL |
| dc.subject | etymologia | pl_PL |
| dc.subject | megalomania narodowa | pl_PL |
| dc.title | Wokół wybranych propozycji nazewniczych Dembołęckiego w świetle idei Wywodu jedynowłasnego państwa świata | pl_PL |
| dc.title.alternative | Around Chosen Dembołęcki’s Naming Proposals in the Light of the Treatise [on the Only True Country of the World’s] Ideas | pl_PL |
| dc.type | Book chapter | pl_PL |
| dc.page.number | 345-358 | pl_PL |
| dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet Zielonogórski | pl_PL |
| dc.identifier.eisbn | 978-83-7969-627-7 | |
| dc.references | Adalberg Samuel, 1889–1894, Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Bekanus Johannes Goropius, 1580, Opera Ioannis Goropii Becani [...] Hermathena – Hieroglyphica – Vertumnus – Gallica – Francica – Hispanica, wyd. Laevinus Torrentius, Antwerpia. | pl_PL |
| dc.references | Bentkowski Feliks, 1814, Historia literatury polskiej, t. 1, Warszawa–Wilno. | pl_PL |
| dc.references | Berosus, 1659, Berosi Sacerdotis Chaldaici antiquitatum libri quinque, Johannes Annius, Wittemberg. | pl_PL |
| dc.references | Bystroń Jan Stanisław, 1980, Megalomania narodowa, [w:] Jan Stanisław Bystroń, Tematy, które mi odradzano, oprac. i wstęp Leszek Stomma, Warszawa, 277–313. | pl_PL |
| dc.references | Celtis Konrad, 1985, O mrozie sarmackim, [w:] Antonina Jelicz (oprac. i wstęp), Antologia poezji polsko-łacińskiej (1470–1543), Szczecin. | pl_PL |
| dc.references | Cieślak Stanisław, 2007, O tym, że najdawniejsze jest Królestwo Polskie, a język słowieński pierwotnym językiem świata, „Lignum Vitae” 8, 273–294. | pl_PL |
| dc.references | Curtius Ernst Robert, 1997, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. i oprac. Andrzej Borowski, Kraków. | pl_PL |
| dc.references | Dembołęcki Wojciech, 1623, Przewagi elearów polskich, Poznań. | pl_PL |
| dc.references | Dembołęcki Wojciech, 2012, Wywód jedynowłasnego państwa świata, Zielona Góra, 277–422. | pl_PL |
| dc.references | Eco Umberto, 2011, Cmentarz w Pradze, przeł. Krzysztof Żaboklicki, Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Flawiusz Józef, 2001, Dawne dzieje Izraela, tłum. Zygmunt Kubiak, Jan Radożycki, Eugeniusz Dąbrowski, Witold Malej (wstęp), Jan Radożycki (komentarz), Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Genebrard Gilbert, 1599, Gilberti Genebrardi Theologi Parisiensis, Divinarum, Hebraicarumque literarum professoris regii, Aquensis Archiepiscopi, Chronographiae libri quator [...], Lyon. | pl_PL |
| dc.references | Herodot, 2008, Dzieje, tłum. i oprac. Seweryn Hammer, Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Hieronim św., 1884, S. Eusebii Hieronymi Stridonensis Presbyteri Liber de nominibus Hebraicis, t. 23, Paryż (Patrologia Latina). | pl_PL |
| dc.references | Hussowski Mikołaj, 1952, Pieśń o żubrze, [w:] Marian Plezia (oprac. i wstęp), Najstarsza poezja polsko-łacińska (do połowy XVI wieku), Kraków. | pl_PL |
| dc.references | Izydor św., 1911, Isidori Hispalensis episcopi Etymologiarum sive originum libri XX, Wallace Martin Lindsay , t. 1 (ks. 1–10), Oxford. | pl_PL |
| dc.references | Jurewicz Kamil, 2007, Wojciech Dębołęcki i jego „Wywód...”, „Terminus” 1 (16), 279–335. | pl_PL |
| dc.references | Justynus Marek Junianus, 1988, Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa [z dodaniem prologów], Ignacy Lewandowski (przeł., wstęp i oprac.), Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Kochańska Maria, 1956, Ksiądz Wojciech Dembołęcki z Konojad, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, t. 1, Seria A, nr 2, 101–143. | pl_PL |
| dc.references | Kochowski Wespazjan, 1991, Parenesis do Korony Polskiej i W[ielkiego] Ks[ięstwa] L[itewskiego] z prognostykiem dobrej nadzieje, [w:] Maria Eustachiewicz (wstęp i oprac.), Wespazjan Kochowski. Utwory poetyckie (wybór), Kraków. | pl_PL |
| dc.references | Kopaliński Władysław, 2003, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Krasicki Ignacy, 1775, Myszeidos, Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Ogonowski Zbigniew, 1979, Filozofia i myśl społeczna XVII wieku, cz. 1, wstęp, wyb. i oprac. Zbigniew Ogonowski, Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Opaliński Krzysztof, 1953, Satyry, Lech Eustachiewicz (wstęp i oprac.), Wrocław. | pl_PL |
| dc.references | Pokrzywniak Józef Tomasz, 1995, Ignacy Krasicki, Poznań. | pl_PL |
| dc.references | Puzynina Jadwiga, 1955, Ze staropolskich teorii pochodzenia narodu i języka polskiego (Wojciech Dembołęcki), „Poradnik Językowy” 10, 368–378. | pl_PL |
| dc.references | Schedel Hartmann, 1493, Kronika świata, Norymberga. | pl_PL |
| dc.references | Słownik łacińsko-polski, 1962, red. Marian Plezia, t. 2, Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Szczerbicka-Ślęk Ludwika, 1973, W kręgu Klio i Kalliope, Wrocław 1973. | pl_PL |
| dc.references | Sztyber Radosław, 1999, „Banialuki” i „ambaje”, czyli o pseudoetymologicznej pochwale elearów (lisowczyków), „Studia i Materiały” XLVI, Filologia Polska 10, red. Jerzy Brzeziński, Zielona Góra, 123–142. | pl_PL |
| dc.references | Sztyber Radosław, 2010, Do zoila nie-zoila, bo Gryzosława, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna, Historia Literatury” 5, 42–61. | pl_PL |
| dc.references | Sztyber Radosław, 2011a, Uszlachetnianie prawdy w „Przewagach elearów polskich”, Analecta Literackie i Językowe, t. 2, Proza staropolska, red. Krystyna Płachcińska i Marcin Bauer, Łódź, 191–209. | pl_PL |
| dc.references | Sztyber Radosław, 2011b, Wojciech Dembołęcki o lisowczykach wierszem i prozą (1620–1621), Warszawa. | pl_PL |
| dc.references | Sztyber Radosław, 2012a, „Skądże to zbłaźnienie świata?” Wojciecha Dembołęckiego „Wywód jedynowłasnego państwa świata”, Zielona Góra. | pl_PL |
| dc.references | Sztyber Radosław, 2012b, Z Lelum Polelum przez wieki w stronę rodzimej teorii etnogenetycznej z 1633 roku, „Literatura Ludowa”, 3–20. | pl_PL |
| dc.references | Tuwim Julian, 1950, Pegaz dęba, czyli panopticum poetyckie, Kraków. | pl_PL |
| dc.references | Ulewicz Tadeusz, 2006, Sarmacja. Zagadnienie sarmatyzmu w kulturze i literaturze polskiej, Kraków. | pl_PL |
| dc.references | Wiszowaty Andrzej, 1977, Wiersze Andrzeja Wiszowatego do księdza Dębołęckiego, starożytność języka polskiego nad wszystkie całego świata narody wywodzącego, [w:] Poeci polskiego baroku, wstęp, wyb. i oprac. Jadwiga Sokołowska, Kazimiera Żukowska, t. 1, Warszawa, 591–593. | pl_PL |
| dc.references | Ziomek Jerzy, 1995, Renesans, Warszawa. | pl_PL |
| dc.identifier.doi | 10.18778/7969-626-0.32 | |