O kilku kontekstach powieści Joan Lindsay "Piknik pod Wiszącą Skałą"

Abstract

Piknik pod Wiszącą Skałą, napisana w poł. lat sześćdziesiątych powieść Joan Lindsay, jest w Australii dziełem kultowym o wielu interpretacjach. Jedną z nich jest adaptacja filmowa Petera Weira, która – zwłaszcza dla odbiorcy europejskiego – stanowi punkt wyjścia do rozważań o sensach pierwowzoru, co powoduje rozliczne transgresje eksplikacyjne rozmijające się z przesłaniem autentyku. Dodatkowe komplikacje wprowadzają również pseudohistoryczność powieści oraz mistyfikacja: epilog wydany po śmierci Lindsay, którego ezoteryczna treść nie współgra z zasadniczo realistycznym Piknikiem. Rozpowszechnione propozycje psychoanalityczne czy genderowe nie ogarniają całokształtu dzieła, są zbyt jednostronne i nierzadko dotyczą jedynie filmu Weira. Pomijanie kontekstu postkolonialnego (kwestia Stolen Generations), jak również uwarunkowań mitologicznych (wierzeń Aborygenów a nie kręgu śródziemnomorskiego), sprawia, że powieść zostaje oderwana od jej macierzystego gruntu kulturowego i odbierana jest połowicznie lub błędnie. Aura metafizyczna filmu generuje zaś naddatki interpretacyjne. Artykuł ma charakter porządkująco-uzupełniający, przywołuje się w nim i dopełnia uzasadnione dziełem Lindsay kwestie dotyczące inicjacji, wskazuje konteksty m.in.: polityczne, obyczajowe, symboliczne, artystyczne, genologiczne. Takie ujęcie sprzyja przypomnieniu polskiemu czytelnikowi powieści, której Weirowska tessera odebrała prymarne znaczenia.

Joan Lindsay’s novel, Picnic at Hanging Rock, which dates back to mid-1960s enjoys a cult status in Australia. It has been adapted many times, notably by Peter Weir in his film, which – in Europe – is considered a starting point to discuss the meanings of the book; this leads to numerous explicative transgressions departing from the sense of the original work. The pseudo-historic quality of the novel and the counterfeit esoteric epilogue published after Lindsey’s death, which contrast with the realistic quality of the book, further complicate the picture. However, the wide spread interpretative proposals within psychoanalysis and gender studies fail to acknowledge the work as a whole, as they tend to be partial and focus mostly on Weir’s film. Ignoring the postcolonial context, such as the Stolen Generations, as well as mythological determinants (beliefs of Indigenous Australians rather than Mediterranean people) results in stripping the novel from its home culture and, as a consequence, in the flawed or incomplete interpretations. In addition, the film’s metaphysical ambience leads to exaggerated interpretations. The paper aims to unscramble and rearrange interpretations of Lindsay’s work by explicating and exemplifying political, social, symbolic, artistic, genre-related and other contexts. In so doing, the author hopes to refresh the Polish reader’s memory of the novel obscured by Weir’s mosaic.