‚Berlinka‘. Ein besonderer deutsch-polnischer Erinnerungsort

Abstract

„Der letzte deutsche Kriegsgefangene“, „ein Zankapfel“, „der letzte ungelöste deutsch-polnische Streit“, „Beutekunst“. Den Schätzen der Preußischen Staatsbibliothek, die seit Kriegsende in mehreren polnischen Bibliotheken, allen voran in Krakau, aufbewahrt werden, wurden verschiedene Bezeichnungen verliehen, die meisten von ihnen durch kriegerische oder affektgeladene Termini geprägt. Die Bedeutung der ,Berlinka‘ für das kulturelle Erbe Europas sowie ihre lange und verwobene Geschichte erlauben es jedoch, einen viel moderateren und moderneren Terminus zu verwenden: Die kostbaren Bücher sind nämlich ein besonderer deutsch-polnischer Erinnerungsort.

„The last German POW“, „bone of contention“, „the last unresolved dispute between Germany and Poland“, „looted art“. The treasures of the former Prussian State Library, which since the end of the Second World War have been kept in some Polish libraries, mainly in Krakow, have often been described in a belligerent or highly emotive way. The significance of the Berlinka for European cultural heritage enables us to use a much subtler and more modern term: the precious works are a unique German-Polish memory space.

„Ostatni niemiecki jeniec wojenny“, „kość niezgody“, „ostatni nierozwiązany spór polsko-niemiecki“, „sztuka zabrana Niemcom jako łup“. Skarbom Pruskiej Biblioteki Państwowej, które od czasów zakończenia II wojny światowej są przechowywane w kilku polskich bibliotekach, przede wszystkim w Krakowie, nadano rozmaite epitety, spośród których większość odwołuje siȩ do terminologii wojennej albo jest wysoce afektywna. Znaczenie ,Berlinki’ dla kulturowego dziedzictwa Europy, jak i jej długa i skomplikowana historia pozwalają jednak na sięgniecie po znacznie łagodniejszy i nowocześniejszy termin: cenne książki są bowiem wyjątkowym polsko-niemieckim miejscem pamięci.