Tożsamości biograficzne zakładowych działaczy związkowych a rewitalizacja związków zawodowych w Europie Środkowo-Wschodniej

Abstract

Analizy związków zawodowych w Europie Środkowo-Wschodniej sugerują, że ich obecny kryzys ma swoje źródła zarówno w strukturalnych przemianach współczesnego kapitalizmu, jak i w problemach tożsamościowych wypływających z trudności ze zredefiniowaniem ich roli po upadku państwowego socjalizmu. Istniejące badania zdominowane są jednak przez perspektywę instytucjonalną i dość rzadko podejmują problem znaczeń przypisywanych związkom zawodowym przez samych działaczy związkowych. Niniejszy artykuł proponuje nowe spojrzenie na przekształ-cenia tożsamości związkowych przez analizę relacji pomiędzy doświadczeniami biograficznymi zakładowych liderów związkowych a przemianami ich zaangażowania związkowego w czterech krajach Europy Środkowo-Wschodniej: Estonii, Polsce, Słowenii i Rumunii. Empirycznym punktem odniesienia są biograficzne wywiady narracyjne z 43 działaczami i działaczkami związkowymi w firmach sektora motoryzacyjnego i handlowego (hipermarketach), przeprowadzone w latach 2010–2011. Badania sugerują, że praca nad „oddziedziczoną” tożsamością związkową w przypadku długoletnich działaczy związków zawodowych i pojawienie się nowych, pragmatycznych tożsamości związkowych wśród ich nowych liderów są dwoma procesami tożsamościowymi, które leżą u podstaw rewitalizacji ruchu związkowego w badanych krajach. Wskazane zostają również bariery strukturalne i biograficzne, które ograniczają potencjał odnowy związków zawodowych w regionie.